“Brieven schrijven werd mijn dagtaak. Met wekelijkse postberichten hoop ik de bewoners spiritueel voedsel voor onderweg te geven. Het is bijzonder om op die manier in contact te staan met hen. Het heeft iets authentiek en nabij – heel persoonlijk ook.” Aan het woord is diaken Koen Vandergoten, pastor in woonzorgcentrum Hof van Egmont in Mechelen.
Terwijl ik dit artikel schrijf, kijk ik uit op het woonzorgcentrum dat grenst aan mijn tuin. De grote ramen bieden behoorlijk wat inkijk. Een zorgverlener helpt met veel geduld een bejaarde man in zijn zetel. Hij schudt het kussen even op en geeft de man een schouderklopje. Een klein gebaar dat voor deze oude man de dag wellicht lichter om dragen maakt.
Vandaag, in deze verwarrende Corona-tijd, hebben bewoners en patiënten in zorginstellingen meer dan ooit nood aan deze kleine tekens. Aandachtige zorg, hoe miniem en kortstondig ook, geeft de kwetsbare mens het gevoel er nog steeds toe te doen. Zingeving komt meer dan ooit buiten alle dispuut te staan, nu zorgvragers het moeten stellen met een ‘raambezoek’ of skype-gesprek met familie. Liefdevolle nabijheid is geen loos begrip als ouderen in quarantaine worden geplaatst of terecht komen op een afdeling waar alles hen vreemd en onvertrouwd voorkomt.
Pastorale en spirituele zorg gaat nog een stapje verder. Ze geeft tijd en aandacht aan het levensverhaal van de oudere en zoekt naar sporen en opleving van diens waardigheid. Pastor zijn in deze tijd vertaalt zich meer dan ooit in aanwezig zijn, luisteren en het zoeken naar verbinding. Al is dat geen evidentie in deze Corona-tijd, waar instellingen vaak worstelen met een tekort aan beschermend materiaal én aan personeel. Pater Franki De Roos, pastor in woonzorgcentrum Sint-Antonius in Zaventem, dient, in astronautenpak, de ziekenzalving toe aan bewoners die dit wensen. “Kan ik om veiligheidsredenen niet op de kamer, dan wuif ik hen toe vanop het marktplein. Ook van dit simpele gebaar worden ze blij. Gezien er minder personeel is, spring ik ook bij in de bedeling van de maaltijden”, vertelt hij.|
Ook de relatie met de andere teams binnen de zorginstelling wordt in deze tijd hechter. Hilde Van der motte is pastor in het algemeen ziekenhuis in Diest. “Al verliep de samenwerking voorheen ook al vlot, het is mooi elkaar vandaag echt te ‘ontdekken’”, schrijft ze. Een andere ziekenhuispastor getuigt: “Om de eenzaamheid op te vangen, geef ik samen met het ergo team, de psychologen en de zorgafdeling presentiepastoraal voorrang in deze tijden. De samenwerking is top. Een bewoner draag je immers niet alleen.”
Heel wat pastors halen al hun creativiteit boven om zowel familie als bewoners nabij te zijn. De kapel wordt extra aangekleed, bemoedigende teksten liggen binnen handbereik, een inspirerend boek op de tafel… Zelfs een praatbox waarbij bewoners en familie samen liedjes zingen uit de oude doos, toverde een pastor uit zijn hoed. “Geraakt door het leven en de intense emoties in ons ziekenhuis, groeide het idee om iedereen te bedanken met een lied dat door onze gelegenheidsband AmuZieDiest werd ingezongen”, klinkt het vanuit de pastorale dienst in AZ Diest.
Tele-pastoraat werd de voorbije weken in heel wat instellingen een nieuwe vorm van communicatie. Pastores sturen van achter hun computer een boodschap van hoop en bemoediging naar patiënten of bewoners. Anderen begeleiden de babbels tussen bewoners en familie via WhatsApp, Messenger of Skype. “Ook heel zinvol, want de zorg voor onze bewoners verbindt ons”, klinkt het.
De man in de kamer voor me beweegt ongeduldig heen en weer in zijn zetel, legt zich afwisselend horizontaal en rechtop. Wat zou er in zijn hoofd omgaan? Ik hoop voor hem dat hij toch enkele zingevende momenten mag ervaren vandaag. Een glimlach, een voetmassage, een bezinningstekst die hem weer hoop geeft, een tekening van zijn kleinkind… Ik wuif naar hem, hij steekt zijn hand op.
“Vandaag bezocht ik een zeer magere dame die zich verdrietig voelde en geen zin meer had”, vertelt Karolien Helsen, pastor in woonzorgcentrum Ter Burg in Nossegem. “Nadien at en dronk ze weer behoorlijk. Ik vond het fijn tijd te mogen geven aan haar.”
Cécile Marynissen, pastor in Borgerstein, een instelling voor mensen met een beperking, en in twee bijbehorende woonzorgcentra, ziet haar functie in Corona-tijden heel anders ingevuld. “Toen ik terugkeerde van vakantie kreeg ik een nieuwe taak toegewezen; ik werd koerier tussen de familie en de bewoners. Een luisterend oor, een bemoedigend woord, het delen van bezorgdheid…ik ben blij dat ik die momenten met de familie mag delen. Onze korte gesprekken geven hen zuurstof. Ook de dankbaarheid voor het personeel neem ik graag in ontvangst. Te midden van dit alles mag ik dan toch ten volle pastor zijn.”
Tine Croonen
Vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen
