Beeld bij de 7de zondag van Pasen - Achtergrond

Miniatuurkunst en boekverluchting

Het woord miniatuur komt van het Latijnse woord ‘miniare’. Dat betekent ‘minimaal schrijven’

In middeleeuwse handschriften werden vaak miniaturen gebruikt, meestal om de tekst met een beeld kracht bij te zetten. Een miniatuur dient dus duidelijk onderscheiden te worden van initialen, voetteksten en andere randversieringen.

Toen men hiervoor ook bladgoud en zilver begon te gebruiken, werd de techniek illuminatie genoemd, wat terugslaat op het Latijnse ‘illuminare’, dat verlichten betekent.

Het vroegmiddelnederlandse ‘verlichten’ betekent: met goud of kleuren afzetten, inzicht brengen, verlichten.  In het moderne Nederlands is dit ‘verluchten’ geworden, vandaar de term ‘boekverluchting’.

In de ontwikkeling van de boekverluchting, in het bijzonder van de miniaturen, onderscheiden we verschillende stijlperiodes.

De miniatuur die we hier zien, komt uit de preromaanse periode, uit de Engelse kathedraalscholen en abdijen. In deze periode zijn niet langer de vorstenhuizen maar eerder de bisschoppen en abten de belangrijkste opdrachtgevers voor het maken van manuscripten.

Het manuscript waarin we deze miniatuur vinden, wordt het ‘pauselijk Winchester’ genoemd, aan het eind van de tiende eeuw gemaakt, vermoedelijk in Winchester, en sinds 1020 bewaard in de bibliotheek van Rouen.

Een late aantekening bij het manuscript, in de 17^e eeuw, geeft aan dat het een geschenk is van ‘aartsbisschop Robert’. Vandaar dat dit manuscript ook wel ‘de bénédictionnaire van aartsbisschop Robert’ genoemd wordt. Men weet wel niet of het dan gaat om Robert de Jumièges (aartsbisschop van Canterbury in 1051-1052) of om Robert de Deense (aartsbisschop van Rouen in 990-1037)

Hier kan je de miniatuur bewonderen op zijn plaats in het manuscript.  Je kan door het hele gedigitaliseerde manuscript bladeren, en andere miniaturen ontdekken waarin je duidelijk dezelfde kenmerkende stijl herkent, bekend als de ‘Winchester-stijl’.

Een commentaar bij de miniatuur vermeldt hoe je ziet dat de duif – die de H. Geest voorstelt – tongen van vuur uitstort over de hoofden van de apostelen. Op deze manier werd hen de gave van de tong – de talen – gegeven om de wereld te evangeliseren.