Afbeelding op de tegel: Krijt- en houtskooltekening van de Mater Dolorosa volgens Jean Cocteau ©SM
Aanstaande zondag, op 15 september, viert de Katholieke kerk een ietwat vergeten herdenkingsfeest, met name de Mater Dolorosa of O.L.Vrouw van Smarten.
Maria, sterke vrouw en moeder
De zeven smarten die Maria moest ondergaan tijdens het leven en bij de dood van haar zoon Jezus, zijn stuk voor stuk pijnlijke momenten en menselijke drama’s:
-de profetie van Simeon in de tempel over de wereldomvattende rol die Jezus zal spelen
-de vlucht naar Egypte
-de twaalfjarige Jezus die zoek raakt op de terugweg van Jeruzalem naar Nazareth
-de ontmoeting met haar lijdende zoon op weg naar Golgotha
-Maria bij de kruisiging van haar zoon
-Maria bij de kruisafneming (Piëta)
-Maria bij de begrafenis van haar zoon
Mater Dolorosa in de kunst
Zowel in de muziek, in de literatuur als in de beeldende kunsten worden de zeven smarten van Maria opgeroepen. In de schilderkunst wordt de lijdende Maria veelal afgebeeld met een met zeven zwaarden doorboord hart. Die afbeeldingen zijn wel zeer plastisch maar tevens beladen met een zekere romantiek en drama.
Niet zo bij Jean Cocteau, de Franse schrijver, dichter, cineast en grafisch kunstenaar. Zijn afbeelding van “La Vierge aux sept douleurs” is stijlvol, sober en aangrijpend.
De “Chapelle Cocteau”
In Fréjus, aan de Franse Riviera, staat een pareltje van een religieus kunstwerk. La Chapelle de Notre Dame de Jérusalem, zoals de kapel officieel heet, ligt helemaal verdoken en ver buiten het toeristisch centrum. Binnenin zijn de muren overvloedig voorzien van fresco’s, pastel- en krijttekeningen, allemaal van de hand van Jean Cocteau. Ze representeren de passie van Jezus. Het is raden naar de betekenis die de kunstenaar gaf aan de verschillende taferelen. Hij stierf namelijk vooraleer de kapel was opgeleverd. Cocteau’s adoptiefzoon heeft, aan de hand van de bestaande schetsen, gezorgd voor de verdere afwerking van het interieur. Elke figuur, elk voorwerp dwingt de bezoeker tot reflectie en tot het zoeken naar een verband met het Passieverhaal. De “Chapelle Cocteau” is bijgevolg het laatste kunstwerk van de hand van Jean Cocteau. Het mysterie rondom de kapel is des te groter als men beseft dat Cocteau weinig binding had met het katholiek geloof en eerder bekend stond als een anticonformist met een vrij liederlijk kunstenaarsbestaan.
De Mater Dolorosa volgens Cocteau
De afbeelding van Maria bevindt zich centraal, vlak achter het altaar, beiderzijds geflankeerd door een grote witte roos. Het gelaat van Maria is zeer stilistisch, in enkele donkere lijnen weergeven. Ze geeft uitdrukking aan intense pijn. Haar hoofd is getooid met een kroon van stekelige rozenstengels. Waarom het er maar vijf zijn, in plaats van zeven, weet niemand. Het maakt de afbeelding tot iets mysterieus, net als alle andere afbeeldingen in de kapel. Zo worden o.m. de apostelen bij het laatste avondmaal afgebeeld met het gezicht van Cocteau’s vrienden, waaronder Jean Marais. Het mysterie is des te groter omdat blijkbaar “Het Vaticaan” aan de basis zou gelegen hebben van Cocteau’s aanvaarding van de opdracht.
Stephaan Martens
