Oorsprong Carnaval
Oorsprong
Carnaval is van oorsprong een feest dat dicht stond bij de natuur. Omdat de winter bijna voorbij was en de lente zich begon af te tekenen, werden maskers opgezet om de boze geesten van de winter af te schrikken en te verjagen, zodat het zonlicht, dat gedurende de winter verdwenen was, terug te voorschijn kon komen en mens en natuur opnieuw tot leven konden komen. De maskers, die in oorsprong dierenmaskers waren, verschaften de mens symbolisch en tijdelijk de goddelijke kracht van de heilige dieren. Met het ritmisch dansen wilde mens de natuur weer tot leven wekken na de winter waarin de natuur was afgestorven. Tijdens de middeleeuwen kenden de steden uitbundige carnavalsvieringen waaraan alle standen deelnamen. Op het platteland werd vastenavond niet zo uitbundig gevierd: men hield het bij het eten van pannenkoeken en wafels.
Het woord
De oorspronkelijke betekenis van het woord carnaval is niet bekend. . Sommigen zeggen dat carnaval komt van 'carrus navalis' (= scheepskar), het watervoertuig waarmee, volgens het voorchristelijk volksgeloof, de vruchtbaarheidsgoden hun intocht deden en zo de duisternis verjoegen. Misschien ligt hier de oorsprong van de scheepsvorm die heel wat carnavalswagens hebben. . Anderen zien een verband met het Latijnse 'carne vale' = ‘vaarwel aan het vlees’. Dit woord, dat reeds in de 10e-11e eeuw gebruikt wordt, ontleent zijn betekenis aan het feit dat de christenen heel wat niet mochten eten tijdens de periode voor Pasen: vlees, vis, eieren... (= vasten) Vooraleer veertig dagen te vasten, leefde men zich uit als troost voor alle genoegens die men zich daarna zou moeten ontzeggen al voorbereiding op Pasen. Vroeger werd carnaval alleen gevierd gedurende de drie dagen voor Aswoensdag (de vette dagen) en met halfvasten.
Betekenis
Vroeger was carnaval (ook wel vastenavond / vastelavond genoemd = de vooravond van de vasten) voor veel mensen: een laatste keer lekker en uitgebreid eten, vooraleer veertig dagen sober te leven als voorbereiding op Pasen. Carnaval is het feest waarbij de menselijke maatstaven op hun kop gezet worden. Het is: met jezelf en met de anderen kunnen lachen en niet in treurnis en zorgen vergaan. Noch de oorspronkelijke betekenis (verjagen van de winter, verwelkomen van de lente), noch de betekenis die het christendom eraan gaf (enkele ‘vette’ dagen, vooraleer men veertig dagen zal vasten), zijn terug te vinden in de huidige festiviteiten van carnaval. De datum en de manier waarop gevierd wordt, zijn van ondergeschikt belang. Belangrijk is: het aantrekken van een grote massa mensen voor de stoet, waarbij commerciële bedoelingen een grote rol spelen. Als men vandaag over carnaval spreekt, dan denkt men vooral aan optochten en verkleedpartijen.
Gebruiken .
• Optochten.
• Verkleedpartijen. Even de wereld op zijn kop zetten.
• Maskers opzetten.
• Wafels of pannenkoeken eten. Nog eens uitgebreid eten om nadien goed te kunnen vasten.
• Het gooien van confetti en papieren snippers. Dit herinnert aan het gebruik om graan en rijstkorrels te strooien en zo de vruchtbaarheid van de aarde en van de mensen te bekomen.
Paralellen
Poerim (jodendom)
Poerim (Lotenfeest) is een soort carnavalfeest dat herinnert aan Ester, de koningin die de joden in Babylonië redde van de dood. Het feest wordt gevierd op de 23e dag van Adar, de zesde maand van de joodse kalender.
Oorsprong
De gebruiken van Poerim verwijzen naar de tijd waarin Haman de eerste minister was van koning Ahasveros. Hij besloot alle joden uit te roeien. Door loting (= poerim) bepaalde hij dat dit op 13 Adar moest gebeuren. Maar koningin Ester die van dit plan hoorde, lichtte de koning in. Die was kwaad en gaf de joden de toestemming om zich te verdedigen. Toen ze Haman overwonnen hadden, werd hij opgehangen aan zijn oren.
Gebruiken
In de synagoge wordt het verhaal van Ester en Haman voorgelezen. Telkens als de kinderen de naam Haman horen, gillen, fluiten ze en maken ze een hels lawaai met ratels en greggers. Daarna trekken ze, verkleed als Ester, Ahasveros of Haman, de straat op. Tegenwoordig verkleden ze zich ook in andere figuren. Verkleed brengen ze geschenken aan vrienden en trekken ze veel aandacht met hun kleren, trekbommen, greggers, knallers en ratels. Ze geven ook geld en geschenken aan de armen. Thuis worden lotkes (een soort gebakken aardappelen) gegeten, vis, fruit, fruittaarten en allerlei zoetigheid. De bakkers bakken dan Hamantasch, koekjes die de vorm hebben van een driehoek. Ze stellen de oren van Haman voor en zijn gevuld met chocolade of confituur. Ze bakken ook Poerim Challah, een groot gevlochten brood met spikkeltjes suikerglazuur of maanzaad.
Copyright C. Leterme
