In de gebedsviering gaat soms diaken Tonny voor in een mooie dalmatiek. Dit kleed lijkt op een priester kazuifel. Toch is een dalmatiek anders. Het heeft mouwen welke bij een priester kazuifel niet bestaan. Dat is het enige verschil wat nauwelijks te merken is als hij achter een lezenaar staat.
Onze diakens in de pastorale eenheid dragen soms een dalmatiek.
Een dalmatiek, wat is dat en waar komt het vandaan?
Wat is het verschil met een kazuifel? Even wat uitleg.
De jongst gewijde diakens staan er op hun eigenheid te beklemtonen als diaken. Wij dragen met fierheid onze dalmatiek. In weze verschilt deze kledij niet zo veel van de priesterkazuifel, wat soms voor de mensen in de kerk verwarring en foute beoordelingen kan veroorzaken.
De dalmatiek (dalmatica) is in de rooms-katholieke liturgie het eigen gewaad (oorspronkelijk wit tot de knieën reikend) van de diaken.
Een dalmatiek verschilt in die zin van de kazuifel, dat het mouwen heeft. Net als de kazuifel wordt het gedragen in de kleur van het liturgisch jaar. De dalmatiek is als kleding van de diaken nauw verwant aan de tuniek die vanouds het kledingstuk van de subdiaken is en was. Tegenwoordig zijn tuniek en dalmatiek nauwelijks van elkaar te onderscheiden en worden daarom vaak met elkaar verward.
De dalmatiek werd al gedurende de Oudheid in de Christelijke liturgie geïntegreerd. Oorspronkelijk was het een kledingstuk uit de streek Dalmatia dat leek op een tunica; de begoede Romeinen konden zich een 'vestis dalmatica' permitteren, gemaakt van wol uit Dalmatia. De kerkelijke oorsprong ligt in de liturgie van de Byzantijnen. Voor de Oosterse christenen gaat het om de rijk geborduurde sakkos, wat door bisschoppen gedragen wordt, en om de stichaar voor de diakens. In het Westen is de dalmatiek een liturgisch kleed voor de diaken. Eigenlijk lijkt dit kledingstuk van de diaken nog het meest op een koorhemd zonder plooien van een veel dikkere stof gemaakt (meestal dezelfde stof als die van de gebruikte kazuifel). Bij plechtigheden (in een koude kathedraal) droeg een Roomse bisschop al eens een tunica onder zijn kazuifel. Tot de late middeleeuwen was de tunica wit van kleur met links en rechts in parallel een gekleurde rode of paarse zoom. Nadien volgde de tunica dezelfde kleur als de kazuifel, volgens de liturgische kleuren. Sinds het einde van de middeleeuwen werd de tunica progressief korter: de tunica reikte niet meer tot op de grond zoals een koorhemd, maar reikte, in de baroktijd, tot de knieën.
De dalmatieken die de diakens dragen zijn ook zelf aangekocht met eigen middelen of gekregen als gift bij de wijding.
Wat is nu het verschil met de kazuifel van de priester?
Een kazuifel is een mouwloos opperkleed dat gedragen wordt door de priester als hij de eucharistie viert. Het is een van de paramenten (kledingstukken) die gebruikt worden in de Rooms-Katholieke Kerk. Het kazuifel draagt de priester over de andere liturgische kleding (albe, stola) heen.
Een kazuifel vormt doorgaans een geheel met een bijpassende stola.
Het woord "kazuifel" komt van het Latijnse woord "casula," dat "huisje" betekent. De foto bij dit artikel is van een dalmatiek.
De diakens zijn voor hun klederdracht wel onderworpen aan de priester die voorgaat.
Indien de priester-voorganger geen kazuifel draagt tijdens de viering is het de diaken ook niet toegestaan een dalmatiek te dragen, maar wel de zijdelings gekruiste stola in de op dat moment geldende liturgische kleur.
Ik hoop hiermee wat onduidelijkheden omtrent de kledij te hebben weggenomen bij jullie allen.
Diaken Tonny Versluys.
