In zijn interview met Tertio zegt minister Vincent Van Peteghem dat hij de indruk heeft dat politici terecht gekomen zijn in een soort Hunger Games. Daarin probeert de een de ander uit te schakelen om alleen als de ‘sterkste’ over te blijven. Wie de uitspraken van politici de laatste maanden hoort, kan zich daar iets bij voorstellen. Zo zegt Vooruitvoorzitter Conner Rousseau over zijn partij: “Wij gaan met een oorlogsmachine aan tafel komen.” En N-VA-voorzitter Bart De Wever wil naar eigen zeggen CD&V en Open VLD “kapotmaken”.
Buikgevoel
Politiek mag best controverse oproepen, maar hoffelijk kun je dat vertoon niet noemen. De oorlogsmetaforen voelen zeker in deze tijd ongemakkelijk aan. Rousseau en De Wever doen eigenlijk hetzelfde: ze spelen in op de onvrede in de samenleving en maken het ‘buikgevoel’ –voor De Wever de vox populi – tot norm van politiek denken en handelen. Daardoor is er nauwelijks plaats voor ideeën of verbindende projecten. Rousseau doet uitspraken die hem ‘flinkser’ moeten maken. Hij combineert emocratie met een sterke personificatiecampagne. Sociale media – Rousseau noemt Instagram de ‘verlenging’ van zichzelf – spelen daarin de hoofdrol. Ideologie is niet aan hem besteed en die houding cultiveert hij zelfs. Het levert hem in linkse kringen pittige kritiek op. Cultuurwetenschapper Ico Maly die al eerder de N-VA fileerde, verwijt Rousseau in zijn jongste boek dat hij de hippe middenklasser wil verleiden en voor de rest eigenlijk de neoliberale ideologie van de selfmade man omarmt. Vooruit heeft volgens hem nauwelijks nog iets te maken met socialisme. Rousseau noemt zijn partij niet voor niets de partij van de winners, stelt Maly.
De linkse vleugel van Vooruit verkast daardoor naar de extreemlinkse PVDA. De facto verkleint Rousseau daardoor het centrum. Hij haalt zijn nieuwe kiezers vooral bij CD&V en Open VLD. Bovendien lijken zowel De Wever als Rousseau de ‘bromance’ waarvan sprake was tussen beide partijen ondertussen op te blazen. Maar quid als ze de andere partijen willen elimineren? De gok van Rousseau is wellicht het “linkse centrum” te vormen, zoals hij dat zelf noemt. Maar dan? Met wie gaat hij een coalitie vormen als het centrum te zwak geworden is?
Elimineren
Rousseau heeft niks met levensbeschouwingen. Hij heeft bijvoorbeeld al laten vallen dat hij enkel staatsonderwijs wil. De Wever is daarin minder radicaal, maar je kunt hem niet betrappen op zingevende perspectieven. Hij heeft het voortdurend over de ondergang van onze samenleving en de dreigende burgeroorlog. De N-VA-voorzitter heeft meer inhoud dan Rousseau, maar hij verzandt vaak in pessimisme en vernietigende uitspraken. Het lijkt erop dat hij het centrum net wil elimineren. Probeert hij zo de PS buiten te houden om eindelijk de confederale staatshervorming door te voeren? Best mogelijk, maar dat is hoog spel. Als De Wever en Rousseau de geloofwaardigheid van de politiek willen herstellen, is er een slagveld van maken geen goede zet. Het zorgt ervoor dat andere partijen in de verleiding komen om dezelfde taal en stijl te gebruiken. Het is jammer dat Sammy Mahdi (Tertio nr. 1.185) die, zoals hij in een gesprek met Tertio aangaf, wil dat CD&V haar christendemocratische ideologie herontdekt, zich laat meezuigen in populistische discussies. Zijn reactie op de controverse rond influencer Acid vormde een dieptepunt.
Zingevend project
De onvrede in de samenleving los je niet op met een populistisch project waarbij het buikgevoel primeert. En politiek voer je niet met filmpjes van 45 seconden op TikTok. Wat we nodig hebben, is een zinvol langetermijnproject. Het is opvallend hoe religies volledig buiten beeld blijven. Ze moeten zich niet bemoeien met partijpolitiek of zeggen op wie je niet mag – of net moet – stemmen. Maar ze hebben wel een rol als zingevingskompas in de samenleving. De atheïstische historicus Yuval Noah Harari noemt religie de strafste realisatie van de mensheid: ze schakelt alle categorieën die mensen scheiden uit en verbindt hen over alles heen. Wordt het geen tijd dat religies daarin meer hun verantwoordelijkheid nemen? Niet vanuit een negatieve of veroordelende houding, maar met een oproep tot verbinding?
Lees het standpunt en het interview met minister Vincent Van Peteghem op www.tertio.be.
