Sint-Maarten, de heilige van Tours

Op 15-jarige leeftijd nam hij dienst in het Romeinse leger onder de keizers Constantinus en Julianus en werd geplaatst bij de ruiterij in Gallië (Frankrijk). In deze periode speelt het beroemde verhaal dat hij bij de stadspoort van Amiens een naakte bedelaar ontmoette die hem om Christus' wil een aalmoes vroeg. Omdat hij niets dan zijn wapen had, gaf hij hem een stuk van zijn soldatenmantel door die met zijn zwaard in tweeën te snijden. In die tijd behoorde een helft van de kleding aan de keizer en de andere helft was persoonlijk bezit. In een droom verscheen hem later Christus met de helft van zijn mantel om zich heen geslagen: "Wat je voor de geringste van mijn broeders hebt gedaan, dat heb je aan Mij gedaan". Dit gaf voor Martinus de doorslag om christen te worden en zich te laten dopen. Hij werd gedoopt door bisschop Hilarius van Poitiers. Hij geraakte tijdens die legerperiode steeds meer in een innerlijk conflict tussen zijn  dienstbaar zijn als soldaat aan de Romeinse keizer of aan zijn christelijke roeping. Hij neemt nabij Worms ontslag uit het leger en wordt door keizer Julianus lafheid verweten.

Op 18-jarige leeftijd werd hij gedoopt (andere bronnen vermelden 22 jaar) en later ook in de geestelijke stand opgenomen. Zijn eerste arbeid als priester verrichtte hij in de streek waar zijn ouders leefden in Lombardije, waar hij het christelijke geloof verkondigde. Er ontstonden problemen tussen hem en de Arianen, een christelijke stroming, die de menselijkheid van Jezus van Nazareth beklemtoonden en de goddelijke afkomst van Christus niet accepteerden en die daar veel aanhang hadden. Maarten hield vast aan zijn geloof en werd slecht behandeld op last van de Ariaanse bisschop van Milaan. Hij hield zich daarna schuil als kluizenaar op het eiland Gallinaria (nu Isola d'Albenga) voor de Italiaanse Rivièra. Ook bisschop Hilarius van Poitiers was op aandrang van de arianen verbannen uit Frankrijk.

In 361 kon hij terugkeren naar Frankrijk en voegde zich bij Hilarius van Poitiers. Ook daar werd hij een kluizenaar, wonend in een afgelegen gebied, en hij wijdde zijn hele leven aan God. Hij kreeg veel volgelingen, zodat hier in 361 het eerste klooster op Franse bodem ontstond. Toen Sint-Lidorius, de bisschop van Tours, een stad in West-Frankrijk, in 371 of 372 overleed, vroegen de christenen en de priester van die stad aan Maarten of hij bisschop wilde worden. Deze wilde eigenlijk gewoon kluizenaar blijven. De legenden vertellen dat Martinus via een list naar de stad werd gelokt en toen hij eenmaal in Tours was aangekomen, kon hij niet meer afzien van het bisschopsambt. In 371 werd Martinus door het volk tot bisschop van Tours gekozen. Hij bleef zijn monnikenleven voortzetten, stichtte omstreeks 375 in Tours een klooster en werkte samen met zijn kloosterlingen aan de verkondiging van het christendom in Frankrijk.

Sint-Maartensoptochten
Na Sinterklaas is Sint-Maarten ook een belangrijk volks- en vooral kinderfeest. Dan trekken op de avond van de 11de november stoeten kinderen rond met lampions, gekocht of zelf vervaardigd uit uitgeholde pompoenen of bieten. De kinderen gaan langs de deuren van de buurt, bellen aan en zingen een liedje. In het liedje wordt vaak naar Sint-Maarten verwezen, maar er zijn ook varianten in de loop van de tijd ontstaan waar Sint-Maarten niet meer in voorkomt.

Een bekend liedje luidt:
"Sint-Maarten, Sint-Maarten. De koeien hebben staarten.
De meisjes hebben rokken aan. Daar komt Sinte Maarten aan."

Een ander kort rijmpje gaat als volgt:
"11 november is de dag... dat mijn lichtje... dat mijn lichtje.
11 november is de dag... dat mijn lichtje schijnen mag."

De bedoeling is dat de kinderen na het zingen een traktatie krijgen van de bewoners waar ze aangebeld hebben. Snoep, geld of zelfs yoghurt is welkom. Als deze bewoners niets geven, of net doen alsof ze niet thuis zijn, hebben de kinderen ook wel een liedje om hen hun gierigheid in te peperen.

In bepaalde streken wordt op Sint-Maarten nog een andere traditie in stand gehouden. Bijvoorbeeld in Limburg worden in de avond van 11 november vuren gestookt met verzameld brandhout. Het blijft gissen naar wat precies de oorsprong van het Sint-Maartenfeest is. Het verband tussen de weldaad van Martinus ten opzichte van de bedelaar en het "bedelen" door de kinderen ligt voor de hand.

Jan Verheyen, pastoor-deken