Lichtmis: een samensmelting van betekenissen | Kerknet
Overslaan en naar de inhoud gaan

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
kerknet
  • Hulp
  • Startpagina portaal
  • Mijn parochie
  • Aanmelden of registreren
Menu
  • Startpagina
  • Kerk
  • Vieringen
  • Shop
  • Zoeken

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

  • Startpagina
  • Contacten
  • Zoeken
  • Meer
    • Zoeken
    • Archief Begrafenis Centraal Kerkbestuur (CKB) Communie aan huis Contact Doopsel Eerste communie Huwelijk, dankviering, jubileum Inspirelli Lier Kerkraad Onderwijs Parochieblad Kerk & leven Parochiegeschiedenis Parochiesecretariaat Parochiezaal Plaatselijke kerngroep (PKG) Preek van de week Team van de pastorale eenheid Toerismepastoraat Verenigingen Vieringen Vormsel Werkgroepen Ziekenzalving
Opdracht van de Heer, Münsterkerk Onze-Lieve-Vrouw, Freiburg © Image

Lichtmis: een samensmelting van betekenissen

icon-icon-artikel
Gepubliceerd op zaterdag 27 januari 2024 - 14:26
Afdrukken

Net zoals bij andere feesten van het liturgisch jaar die stammen uit de christelijke oudheid, worden er in Lichtmis vele betekenissen samengevlochten. Het gaat om Maria, om licht met kaarsen. En als ik bij een doopviering de uitnodiging doe voor de viering met Lichtmis en vraag wat dit bij de aanwezigen oproept, klinkt steevast als antwoord: pannenkoeken. Maar het gaat uiteraard ook om Jezus, het licht voor de wereld. Laten we de vele lagen in dit traditionele feest eens openleggen.

Eerst en vooral iets over de naam 'Lichtmis'
Misschien hoort daar voor velen eigenlijk ook Maria bij: ‘Maria-Lichtmis’. Die benaming geeft de indruk dat het om een Mariafeest zou gaan, net zoals bijvoorbeeld de Tenhemelopneming van Maria (15 augustus) of het feest van de Moeder Gods (1 januari). Hoewel dat niet helemaal fout is, is het toch wat misleidend. Want 'Maria-Lichtmis' heet in feite het feest van de 'Opdracht van de Heer'.

Opdracht van de Heer, Münsterkerk Onze-Lieve-Vrouw, Freiburg © Image

Het feest heeft in zoverre met Maria te maken, dat het in oude bronnen soms het feest van de purificatio genoemd werd, letterlijk de 'zuivering' van Maria. Dat heeft te maken met de reinheidsvoorschriften van de joodse wet, die inhield (cf. Leviticus 12) dat een vrouw die een mannelijk kind had gebaard, voor een periode van veertig dagen na de geboorte onrein was. 2 februari valt inderdaad precies veertig dagen na Kerstmis. Daarom wordt Lichtmis op heel wat plaatsen ook beschouwd als de definitieve afronding van de kerstperiode en blijven bij mij op de pastorie in de inkomhal en de spreekkamer de kerststalletjes staan tot Maria Lichtmis. Alleen de kerstboom staat er niet meer, maar nog wel lichtjes aan de voorgevel.

'Opdracht' van de Heer heeft trouwens niets te maken met een taak voor Jezus, maar met het evenzeer joodse gebruik om een oudste zoon op een speciale manier aan God 'toe te wijden'. Maria en Jozef waren wetsgetrouwe joden, die hun eerste kind inderdaad wilden toewijden aan God. En of Christus een God-toegewijd leven heeft geleid! Heel zijn bestaan was doordrongen van een liefde voor God die zijns gelijke niet gekend heeft, en waarvan wij nog altijd de heilzame effecten kunnen ervaren.

Ontmoeting
Lichtmis is vooral het feest waarop de ontmoeting met Simeon en Hanna centraal staat. In het oosterse christendom is het feest zelfs onder die naam bekend: hupapantè, wat 'ontmoeting' betekent. De evangelist Lucas schetst hen als vertegenwoordigers van het Oude Verbond die hun vertrouwen in God bewaard hebben. Op het moment dat Maria en Jozef met hun zuigeling de tempel betreden, valt alles voor de oude Simeon in zijn plooi. Dat kind is niemand minder dan de langverwachte Messias, er is geen twijfel mogelijk! Simeon neemt Jezus in zijn armen – een vertederende scène, die veel schilders heeft geïnspireerd – en spreekt vervolgens de bijzondere woorden: 'Uw dienaar laat gij, Heer, nu naar uw woord in vrede gaan. Want mijn ogen hebben thans uw Heil aanschouwd dat Gij voor alle volken hebt bereid; een licht dat voor de heidenen straalt, een glorie voor uw volk Israël.' (Lc 2, 29-32)

De lofzang van Simeon, Rembrandt Harmensz. Van Rijn, 1669, Nationalmuseum Stockholm

In de traditie van de Kerk zijn die woorden van Simeon de 'evangelische lofzang' geworden van de completen. Dat betekent dat het een vast onderdeel geworden is van het laatste getijde van elk etmaal, de completen, ofwel het gebedsuur vóór het slapengaan. Al wie het getijdengebed bidt (en niet alleen in kloosters of abdijen), spreekt elke avond de lofzang van Simeon uit. Op die manier sluit men zich aan bij het formidabele godsvertrouwen dat uit het geloofsgetuigenis spreekt van deze verder onbekende bejaarde man uit de Schrift.

Dit ontmoetingsverhaal nodigt ook ons uit om ons in alle eenvoud het even onverwoestbaar als teder geloof van de oude man eigen te maken. Op Kerstmis kunnen we ons aansluiten bij de herders, op Driekoningen bij de wijzen, en op Lichtmis bij Simeon. Telkens gaat het om een ander perspectief om ons over het formidabele heilsfeit van Gods menswording in Jezus te bezinnen.

Nog een ander facet van de woorden van Simeon vergt onze aandacht: in de baby Jezus ziet hij met zijn oude ogen – maar niettemin in alle scherpte – het 'heil' van Godswege, een ware 'glorie voor het volk Israël', én: een 'licht dat voor de heidenen straalt'. Dat en geen ander is het 'licht' van Licht-mis!

Traditie
De geschiedenis van het feest van Lichtmis kent een traditie van een processie met kaarsen, evenals een wijding van kaarsen. Het gebed dat de liturgie voorschrijft bij de kaarsprocessie op Lichtmis geeft de betekenis goed weer:

God, Gij zijt het ware licht,
Gij zijt de bron van alles wat licht en warmte geeft.
Verlicht het hart van uw gelovigen.
Laat allen die hier zijn samengekomen
en de weerglans dragen van het licht,
waarmee Gij hen omgeeft,
tot de volle luister komen van uw heerlijkheid.
Door Christus onze Heer. Amen.

Viering met kinderzegening © Marcel Schoeters

Maria-Lichtmis is traditioneel ook dé dag om pannenkoeken te bakken. Pannenkoeken doen ons denken aan de zon. Ze zijn liefde in een pan. Maria-Lichtmis is ook de dag om te zegenen. God zegent ons, en wij zegenen God, ouders zegenen kinderen en kinderen zegenen hun ouders, priesters zegenen parochianen en parochianen zegenen hun priesters. Want een echte zegen, goed spreken van elkaar, gaat altijd in twee richtingen.

En een stapel lekkere pannenkoeken ... dat is ook een zegen!

Jan Verheyen, pastoor-deken

Gepubliceerd door

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

Meer

Artikel

Deel dit artikel

Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel via e-mail

Lees meer

Hoe ondersteun je dementerenden? © Freepik
Lees meer

Ethiek van euthanasie bij vergevorderde dementie

icon-icon-evenement
Belgische jongeren - WJD Portugal 2023 © Don Bosco
readmore

Jaarrapport van de katholieke Kerk in België 2024

icon-icon-persbericht
Een gedeelde missie voor alle gedoopten
readmore

Gebedsintentie paus oktober 2024: voor een gedeelde missie

icon-icon-inspiratie

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
© 2025 Kerk en Media vzw
Vacatures
Contact
Voorwaarden
YouTube
Twitter
Facebook