Het feest
Op 15 augustus vieren katholieke christenen het feest van Maria-Tenhemelopneming.
Hierbij herdenken ze de opneming van Maria in de hemel 'met lichaam en ziel'. Veel mensen noemen dit feest 'Maria Hemelvaart'. Maar Maria is niet zelf ten hemel 'gevaren' zoals Jezus. Zij werd door God in de hemel opgenomen. Orthodoxe en protestantse christenen noemen dit feest: Het ontslapen van de Moeder Gods. 'Dormitio Mariae' in het Latijn en 'Koimesis Theotokou' in het Grieks.
Kerkgeschiedenis
Het laatste wat de evangelist Lucas over Maria schreef is: 'Zij bleven allen trouw en eensgezind in gebed, samen met de vrouwen, met Maria, de moeder van Jezus, en zijn broers.' (Handelingen 1, 14) Over wat er nadien met haar gebeurde schreef hij niets.
Bleef ze in Jeruzalem?
Ging ze naar Efeze?
In feite weet niemand hoe haar (Maria's) einde geweest is (Bisschop Epifanius van Salamis in 403)
In het jaar 431 vond het concilie van Efeze plaats. Tijdens die vergadering gaven de bisschoppen Maria de naam ''Moeder Gods' (Theotokos). Dit werd de directe aanleiding voor de ontwikkeling van allerlei feesten voor Maria.
Tussen 550 en 650 schrijft Theotoknos, de bisschop van Livius, een lofrede over de 'roemrijke verplaatsing van het lichaam en de ziel van Maria naar de hemel'. Die rede is het oudste bekende geschrift over de tenhemelopneming van Maria. De vele legendes rond dit gebeuren gaan namelijk niet terug tot de tijd van de apostelen. Daaruit kan men besluiten dat wat men met legendes duidelijk wil maken, belangrijker is dan wat men er letterlijk in leest.
In Byzantium voerde Keizer Mauritius in 582 dit feest van de tenhemelopneming van Maria officieel in. Rond 600 vierde men voor het eerst de overgang van Maria van het leven naar het 'Leven' op 15 augustus. Vanaf dat jaar begon men iconen te schilderen over dit gebeuren.
In de zevende eeuw voerde paus Sergius in Rome het feest van Maria-Tenhemelopneming officieel in, samen met de Mariafeesten Lichtmis (2 februari), Maria-geboorte (8 september) en Maria-boodschap (25 maart).
In 1950 werd de tenhemelopneming van Maria onder paus Pius XII een dogma (leerstelling) in de Kerk.
“Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood.” (Lumen Gentium 59)
Copyright: C. Leterme
OVERWEGINGEN
Jean-Paul Vermassen
Brief aan Maria
Maria, in de eerste eeuwen van het christendom en in de latere kerkgeschiedenis hebben ze van jou een ware godin gemaakt. De geschriften van het Nieuwe Testament zeggen er niets over maar in de zesde eeuw bracht men jouw tenhemelopneming voor het eerst ter sprake. In 1950 werd je hemelvaart zelfs een dogma. Maar wie was jij als vrouw, moeder en mens? We weten eigenlijk niet veel over jou. Vanuit de bronnen van het evangelie kunnen we dit toch wel afleiden: je was een hemelse vrouw omdat je zo krachtig was in je aardse bestaan. Je was een open vrouw omdat je vrijheid en ruimte schonk aan die bijzondere zoon Jezus van jou. Je was een betrokken vrouw omdat je zijn levensweg en missie volgde. Je was een sterke vrouw in het dragen en overstijgen van zijn vroegtijdige verlies. Je was een vastberaden vrouw omdat je samen met andere vrouwen begaan bleef met de nieuwe christelijke beweging na Jezus’ dood. Je was in je menselijke bestaan g(G)eestkrachtig en zorgzaam, zoals vele vrouwen en moeders dat zijn vandaag. Daarom voelden vele mensen zich doorheen de eeuwen met jou innig verbonden. En zo ook hebben kunstenaars je vaak verbeeld: als bezorgde moeder, als milde moeder, als lijdende moeder, als dragende moeder, als doorzettende, sterke vrouw, als trouwe gelovige. Het is begrijpelijk dat ze jou ‘ten hemel hebben geprezen’. Maar in je bestaan op aarde zal jij wel eerder die gelovige-menselijke-mens geweest zijn zoals vele christenen zijn… en zingen: “Een mens te zijn op aarde in deze wereldtijd is leven van genade buiten de eeuwigheid is leven van de woorden die opgeschreven staan, en net als Jezus worden die 't ons heeft voorgedaan. Een mens te zijn op aarde in deze wereldtijd is komen uit het water en staan in de woestijn, geen god onder de goden, geen engel en geen dier, een levende, een dode, een mens in wind en vuur. Een mens te zijn op aarde in deze wereldtijd dat is de Geest aanvaarden die naar het Leven leidt.”
Marc Gallant, trappist (Orval)
De Tenhemelopneming van Maria Om de betekenis van de Tenhemelopneming van Maria te begrijpen, moeten we dat feest plaatsen in het geheel van ons geloof. Als God werkelijk Liefde is, dan wil Hij met ons zijn. Oneindige Liefde wil op oneindige wijze met ons zijn. Iemand beminnen is niet alleen met de beminde willen zijn. De liefde streeft ook naar eenheid, te willen zijn zoals de beminde opdat zelfs het verschil geen oorzaak van scheiding zou zijn. God wil dus op oneindige wijze mens worden met ons. Liefde vraagt echter ook wederkerigheid. Zo God met ons wil zijn, dan hij ook dat wij met Hem zouden zijn. God bestemd ons dus om Hem te ontmoeten. Anders gezegd, als God liefde is, kan Hij ons niet, bij onze dood, in het niets laten vallen, kan Hij ons niet laten verdampen tot vage spoken. God wil ons ontmoeten. De ontmoeting vergt confrontatie van personen die echt zichzelf zijn. Dat is de betekenis van de verrijzenis van het lichaam. Wij zullen niet vervagen in de grote soep van het Heelal, maar we zullen een ‘lichaam’ hebben, een persoonlijke consistentie, - door ons ‘lichaam’ zijn we onszelf en niet iemand anders. Maar het zal een lichaam zijn dat ons toelaat God persoonlijk te ontmoeten. Paulus noemt het een “geestelijk lichaam” of een “hemels lichaam” (1 Korintiërs 15, 44-49). Dat betekent dat ons lichaam een getransformeerd lichaam zal zijn. “We zullen van gedaante veranderen”, zegt Paulus (1 Korintiërs 15, 51), en wel veel meer dan de eikel die een eik wordt of de lelijke rups een mooie vlinder. De verrijzenis van het lichaam betekent dat we ten volle onszelf zullen zijn in het directe licht van de liefde die God ons toedraagt. Paulus beschrijft op zijn manier onze hemelse situatie: “Wij allen die met onbedekt gezicht de luister van de Heer aanschouwen, zullen steeds meer en meer door de Geest van de Heer naar de luister van dat beeld worden veranderd” (2 Korintiërs 3, 18). Dat is dan het project dat God in zijn liefde voor ons heeft: Hij wil ons ontmoeten in zijn liefde, Hij wil ons zien, helemaal onszelf geworden, Hij wil ons opwekken tot zijn leven, in gelijkvormigheid met zijn Zoon. Een liefde kan maar slagen als beide partners akkoord gaan. God stelt zijn liefde voor aan onze vrijheid. Wij kunnen erop ingaan of dat voorstel weigeren. Om één van ons te worden, heeft God moeten zoeken naar een optrekje om er zijn voet te zetten in onze wereld, Hij heeft iemand moeten vinden die bereid was om ingaan op zijn liefdesvoorstel. En zo is God bij Maria terecht gekomen. Hij had haar een totale intentiezuiverheid en vrijheid geschonken, opdat ze met een totaal ‘ja’ of ‘neen’ zou kunnen antwoorden - wie geen ‘neen’ kan zeggen, kan ook geen echt ‘ja’ zeggen. Tot vreugde van God heeft Maria op zijn avances eenvoudigweg geantwoord: “Mij geschiede naar uw woord” (Lucas 1, 38). Haar geloof had die eenvoud, dat Maria het onverwachte aankon, en zelfs wat onmogelijk leek. Wanneer de engel de onverwachte zwangerschap van Elisabeth aankondigt, haast Maria zich om naar haar nicht op bezoek te gaan, “want voor God is niets onmogelijk” (Lucas 1, 37). Zij verwacht alles van God, en geeft zich gans aan Gods initiatief over: “Hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan”, zoals ze zingt in haar Magnificat (Lucas 1, 48-49). In die gesteltenis komt Maria Gods liefde binnen, ze begint reeds haar opneming in God. Men is nooit klaar met te antwoorden aan God. De liefde kent geen respijt. Heel haar leven gaat Maria, dag na dag, dieper de dialoog aan met God, door zich te voegen bij het leven, het lijden, de dood en de verrijzenis van haar Zoon. Zij wordt één met hem. Wanneer Maria zelf tegenover de dood komt te staan, wordt de overwinning van Jezus op de dood ook haar overwinning: ze gaat met ziel en lichaam Gods intimiteit binnen. Maria is ons voorbeeld in het geloof. Jezus bevindt zich, en aan de kant van God, en aan de kant van de mens, Maria bevindt zich helemaal aan onze kant. Ze heeft haar geloof beleefd in ons dagdagelijkse. Met grote vreugdemomenten, maar ook in het aanvaarden van de pijn en het lijden dat het mensenbestaan met zich meebrengt. Maria is ons voorgegaan als voorbeeld in het geloof, ze heeft zich overgelaten aan het woord van God doorheen de wederwaardigheden van haar bestaan. Op dezelfde manier engageren ook wij reeds ons leven in de hemel.
