Contemplatieve dialoog: wat is het, hoe doe je het?

Tijdens contemplatieve dialoog wissel je in groep uit over een spirituele tekst. Bijbelteksten (bv de evangelielezing van de zondag) of teksten uit de christelijke contemplatieve traditie zijn hiervoor bij uitstek geschikt.

Contemplatieve dialoog is een goede manier om je geloof te verdiepen en persoonlijk te wortelen. Het is ook een manier om samen kerk te vormen en om te leren luisteren naar het Woord van God, naar de christelijke traditie, naar elkaar en naar je eigen innerlijk. De werkwijze is er specifiek op gericht om ruimte te maken voor luisteren en discussie te vermijden.

Voorbereiding

Om een groepje voor contemplatieve dialoog gestalte te geven heb je 1 of meerdere mensen nodig die één en ander voorbereiden.

• De organisator regelt de locatie en verzorgt de communicatie naar bestaande en mogelijk nieuwe deelnemers. Reken op 6 tot 12 deelnemers voor een goed verloop. Een drankje achteraf waarbij wat kan worden bijgepraat, is een mooie afsluiter van de bijeenkomst.
• Geen vereiste, maar voor minder gekende teksten wel zinvol is dat iemand uit de groep optreedt als inleider. Bij een tekst uit de christelijke contemplatieve traditie kan  bijvoorbeeld een biografische schets van maximum een kwartier nuttig zijn. Of enkele representatieve citaten die de groep laten thuiskomen in de taal van de auteur. De inleider kiest ook de tekst die zal dienen als leidraad voor de contemplatieve dialoog.
• Voor de bijeenkomst zelf is een gespreksleider nodig die het verloop bewaakt. De gespreksleider zorgt voor een afdruk van de tekst per deelnemer en voor wat blanco papier en enkele pennen. Voor een vlotte dialoog is het nuttig om de tekstregels te nummeren voor het kopiëren. Zo kunnen de deelnemers straks gemakkelijk naar een fragment verwijzen. Voor groepen die regelmatig nieuwe deelnemers verwelkomen, zijn naambordjes wel handig.

Verloop

1. Korte inleiding van maximum een kwartier: geen vereiste, maar voor minder gekende teksten en auteurs wel zinvol.
2. De gespreksleider deelt de tekst uit en legt kort het verloop in 3 rondes uit. Vooral nodig als er nieuwe mensen aansluiten.
3. Iemand uit de groep leest langzaam de tekst voor. Tijdens de korte stille tijd die daarop volgt, kan je de tekst opnieuw lezen en laten spreken tot je hart. Duid aan welke woorden of zinnen je raken. Kies er 1 uit die je het meeste raakt en noteer eventueel waarom.
4. Ronde 1: de gespreksleider nodigt elke deelnemer achtereenvolgens uit om te delen welk woord of welke zin je het meeste geraakt heeft in de tekst en eventueel waarom. Niemand is verplicht om iets te zeggen. En je mag ook herhalen wat een ander al zei. De andere deelnemers luisteren aandachtig, maar stellen geen vragen en reageren ook niet. De begeleider zelf is als laatste aan de beurt. Tijdens een korte stille tijd kan je vervolgens noteren wat je persoonlijk geraakt heeft in de eerste ronde.
5. Ronde 2: de gespreksleider nodigt iedereen achtereenvolgens uit om te delen wat je bijzonder getroffen heeft in de eerste ronde. Welke woorden of zinnen van een andere deelnemer hebben iets bij je opgeroepen? De gespreksleider waakt erover dat ronde 2 geen discussie wordt met wederzijdse kritiek.
6. Ronde 3: in de laatste ronde gaat de gespreksleider niet meer systematisch het rijtje van de deelnemers af. Wie dat wil, mag zeggen wat hij of zij uit de bijeenkomst mee naar huis neemt, eventueel in de vorm van een kort gebed.
7. Afsluitend gebed en/of gelegenheid om wat bij te praten, eventueel bij een drankje.

Aandachtspunten

Contemplatieve dialoog werkt het beste in een sfeer van gebed. Om deze sfeer mee te bewaken, kunnen gespreksleiders en deelnemers letten op de volgende aandachtspunten.

• Contemplatieve dialoog is geen discussie. Het doel is niet om te zoeken naar dé enig juiste interpretatie van de tekst of om elkaars mening te beïnvloeden. Het gaat erom dat deelnemers voor zichzelf kunnen ontdekken wat hen persoonlijk raakt op dat moment. En om te ontdekken dat dezelfde tekst bij anderen heel andere dingen oproept.
• Om de tekst en de bijdragen van andere deelnemers goed te kunnen laten landen in je hart, is voldoende stille tijd nodig: wat langer tussen elke ronde, maar ook kort na elke deelnemer.
• Alleen in een context van vrijheid en veiligheid kunnen mensen delen wat hen ten diepste raakt. Dus geen kritiek op elkaar. Wie liever wil zwijgen, mag dat.
• De gespreksleider waakt over de tijd en onderbreekt lange monologen tactvol maar kordaat.  
• Zijn er nieuwe deelnemers in de groep? Dan is het voor hen vermoedelijk prettig om in ronde 1 en 2 als laatste aan de beurt te komen. Zo kunnen ze eerst luisteren naar de meer ervaren deelnemers.

Waar kan je contemplatieve dialoog beoefenen?

Doe je aan contemplatieve dialoog en staat je groep open voor nieuwkomers? Reageer hieronder met plaats en tijdstip van samenkomst en de nodige contactinfo.

Ben je op zoek naar een groep of wil je een nieuwe groep starten? Informeer eens bij je parochie of reageer hieronder met vermelding van je gemeente en contactinfo.

Met dank aan Leerhuis voor Contemplatieve Dialoog in Oostende om hun werkwijze te delen. Wie dat wilt, kan daar proeven van contemplatieve dialoog en teksten krijgen voor een eigen groep.

Foto CC SFBC