Al is een gevangenisstraf terecht, toch kan de vrijheidsberoving, de opsluiting en het ontnemen van persoonlijke bezittingen hard aankomen, met identiteitsverlies en “ontmenselijking” tot gevolg. Gevangenneming heeft een zware impact en de “gekooide mens” wordt er geconfronteerd met zijn verleden. Tegelijk moet hij een “uitweg” zoeken voor de toekomst, bouwen aan herstel en re-integratie in de samenleving. Dat kan maar als het gevangenisregime meer is dan een straf uitzitten en boete doen. Hoe wordt iemand binnen de muren weer een “beter” mens? Tertio laat in het dossier van 10 mei 2017 diverse stemmen aan het woord die getuigen over het “menselijk opbouwwerk” in de gevangenis.
Een trieste balans: van de 44 overlijdens die in 2015 in de Belgische gevangenissen te betreuren vielen, waren maar liefst 16 het gevolg van suïcide. Sterker nog: ongeveer één op de drie gevangenen geeft aan ooit overwogen te hebben zichzelf van het leven te beroven en één op de vier ondernam daartoe al eens een poging. Met die cijfers scoort België bijzonder slecht in vergelijking met andere Europese landen. Voor Nanouschka Verhamme is het belangrijk dat geestelijke verzorgers in de gevangenis gedetineerden met zelfmoordgedachten bevragen. “Als we preventie ernstig nemen, moet zelfdoding bespreekbaar zijn en blijven”, klinkt het.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens veroordeelde de Belgische staat al veelvuldig voor het opsluiten van geïnterneerden in gewone gevangenissen, terwijl ze recht hebben op aangepaste therapie in een instelling. “Onze buurlanden bewijzen dat het anders kan. Mensen horen niet thuis in een vergeetput. Radio Begijnenstraat brengt alvast hun verhalen naar buiten om taboes te doorbreken en interesse te wekken”, zegt oprichtster Katrin Lohmann.
Niet alleen als leerkracht maar ook als coördinator van artistieke projecten én als gelovige tracht Diederik De Beir menselijkheid binnen te brengen in diverse gevangenissen in Vlaanderen en zelfs in Europa. Overtuigd van de bevrijdende en helende kracht van woorden en beelden staat hij gedetineerden bij opdat ze “de liefde in het leven herontdekken, want bij velen ging het mis in hun jeugd en was er een gebrek aan nestwarmte”.
Keramist Toin Delva begeleidt al 22 jaar kunstateliers in de Gentse gevangenis aan de Nieuwewandeling. Dat hij langdurig wekelijks met dezelfde gedetineerden aan de slag gaat, maakt hem tot een vertrouwenspersoon bij wie ze eens hun hart kunnen luchten. “Ja, ze hebben iets misdaan dat niet door de beugel kon, maar het zijn ook mensen zoals u en ik. Ze verdienen wat menselijkheid”, zegt Delva.
Om het interview over suïcidepreventie in de gevangenis met Nanouschka Verhamme van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ) te lezen, klik hier.
Abonneer of vraag een gratis proefnummer op www.tertio.be
