De berichtgeving over Congo is schaars maar niet mis te verstaan: de situatie in de voormalige Belgische kolonie is ronduit explosief. De staat lijkt machteloos tegenover het brute geweld van leger en milities. Ook in buurlanden Rwanda en Burundi is vrede zoek. Tertio (nr. 903, 31/5/’17) legde drie experten volgende vragen voor: Hoe moeten we de huidige toestand in de regio inschatten? Welke zijn de toekomstperspectieven? Welke rol speelt België als vroegere kolonisator en mandaathouder?
“De situatie in Congo is niet hopeloos, wel een gigantisch kluwen”, stelt onafhankelijk analist Kris Berwouts. “Het kan verschillende kanten uit.” Voorlopig denkt Berwouts dat een scenario, gelijkend op het einde van de transitie in de periode 2003-2005 toen de verkiezingen met anderhalf jaar vertraging werden georganiseerd, nog steeds mogelijk is. “Onder de bevolking, elite en internationale gemeenschap leefde toen een gemeenschappelijk vertrouwen in het politieke proces en er was een brede politieke consensus. Daarom was het uitstel niet het einde van de wereld. De enige klassieke institutionele speler die voldoende gewicht heeft om dat scenario te laten doorgaan, is de katholieke kerk.”
Marie Bamutese, auteur van Marie. Overleven met de dood waarin ze haar persoonlijk relaas doet van de Rwandese genocide: “Kagame’s idee van nationale eenheid gaat ten koste van de Hutu’s. Ze worden collectief – inclusief de generatie die na de genocide is geboren – schuldig geacht voor de genocide. Dat ontneemt hen het recht te rouwen om hun doden. Er is geen behoorlijke rechtspraak. Onderzoek naar de Gacaca (tussen 2001 en 2012 werden 2 miljoen beklaagden gevonnist in 12.000 zittingen van dergelijke op lokale traditie gestoelde rechtbanken, nvdr) leert dat die meer kwaad dan goed hebben gedaan: schuldigen lopen vrij rond en onschuldigen zitten vast. Dat onrecht voedt wrok en haat. Resultaat? Een samenleving gebaseerd op leugens die de enorme ongelijkheid tussen de twee bevolkingsgroepen legitimeren”, stelt ze.
No war, no peace. Zo typeert Johan Deflander de huidige situatie in Burundi, twee jaar na de mislukte staatsgreep van 13 mei 2015. “Achteraf is gebleken dat die mislukking vooral te wijten was aan onenigheid binnen het leger. Die politieke crisis duurt nog altijd voort.” Berichten melden dat nog dagelijks tien tot dertig mensen vluchten of verdwijnen. Sommigen keren nooit terug, anderen vindt men wel terug: vermoord, verminkt, onthoofd. “De impasse is compleet”, aldus de regiodirecteur van ngo La Benevolencija.
Abonneer of vraag een gratis proefnummer op www.tertio.be
