“De eenzijdige associatie van Maria met ‘het vrouwelijke’ komt voort uit een patriarchale cultuur”, vertelt marioloog Hendro Munsterman in een dossier over “geloof en gender” (Tertio van 11 oktober 2017). “In werkelijkheid vertegenwoordigt zij de complete kerkgemeenschap, ook minderheden die in het Magnificat horen hoe God ‘de geringen verheft’.”
“De vrouwelijkheid van Jezus’ moeder is – lang geleden – heel expliciet in beeld gebracht. Zo staan in veel oude weergaven haar vrouwelijke rondingen centraal. Of wat dacht u van Maria’s moederborst waar melk uit stroomt over de kerk? Door het Concilie van Trente (1545-1563, nvdr) is daaraan paal en perk gesteld; sindsdien schijnt de Maagd in toenemende mate aseksueel. Bij het Lourdesbeeld lees je bijvoorbeeld haar sekse alleen aan de kledij af”, analyseert Hendro Munsterman. Als academisch theoloog heeft hij aan de katholieke universiteit van Lyon de lezing Vierge et Mère: féminité et image de Marie dans la tradition catholique verzorgd. “In dat kerkhistorische overzicht heb ik eigenlijk een hardnekkig ideaalbeeld gecounterd”, preciseert de Nederlander. “Met Maria is aan vrouwen immers eeuwenlang een onhaalbaar ideaal voorgehouden, van een Moeder die tegelijk Maagd blijkt.”
“Het kantelpunt is – zoals wel vaker – Vaticanum II geweest, meer bepaald de antropologie uit Gaudium et Spes. In die pastorale constitutie over de kerk in onze wereld van vandaag staat het mooie inzicht: ‘Christus onthult de mens zijn hoogverheven roeping’. Jezus, die nieuwe Adam, is in alles aan ons gelijk, behalve in de zonde. Zodoende is Hij een symbool voor zowel vrouwen als mannen. Hiermee erkennen concilievaders dat Christus – toch overduidelijk een man – evenzeer het vrouwelijke deel van de mensheid vertegenwoordigt. Of hoe een gender-element avant la lettre in het Concilie vervat zit (lacht). Hoe dan ook, nadien zijn strikte dichotomieën tussen het gevende bij mannen enerzijds en een ontvangende houding bij vrouwen anderzijds, theologisch onhoudbaar. Want zowel Zoon als Moeder vertegenwoordigt alle mensen: Jezus als typebeeld van wie mensen in wezen zijn en Maria als symbool van de verloste mensheid, lees: de gehele kerkgemeenschap, dus ook mannen”, besluit Munsterman.
Voor abonnementen of een gratis proefnummer: www.tertio.be
