“De egalitaire ambities van het mensenrechtenideaal zijn jammer genoeg op de achtergrond geraakt”, stelt Amerikaans hoogleraar Samuel Moyn (Yale University) in Tertio van 18/7/’18. “Sinds we mensenrechten als onze hoogste morele normen beschouwen, zijn vooral economische elites – moderne erfgenamen van de antieke koning Croesus – aan het feest.”
“Croesus was – volgens geschiedschrijver Herodotus – zo ‘fantastisch rijk’ dat hij zichzelf de gelukkigste van alle stervelingen achtte”, brengt Samuel Moyn in herinnering. “Onderdanen van zijn koninkrijk Lydië liet hij delen in die weelde, zij het beperkt. Niemand kwam om van de honger. Indien we dat vergelijken met een huis, bood hij de nodige fundamenten voor een waardig bestaan, al was van een plafond voor rijkdom geen sprake. Dat model – wel een basis, geen plafond – werd eind vorige eeuw mondiaal de standaard. Niemand maakte nog ernstig werk van meer gelijkheid; de strijd tegen extreme armoede kreeg voorrang. Deels begrijpelijk, al stierf het gelijkheidsideaal daarmee een stille dood. Toen mensenrechten ethisch de toon zetten en neoliberalisme economisch het richtsnoer vormde, pleitten mensenrechtenorganisaties uitsluitend voor basisvoorzieningen. Intussen ging het vermogen van enkelingen door het dak. Zo’n groeiende ongelijkheid houdt gevaren in. Croesus’ wereld is even immoreel als instabiel.”
“Het hoefde allerminst zo te lopen. Toen Amnesty International aan het einde van de seventies volop applaus oogstte voor campagnes tegen foltering, geloofden veel activisten nog in herverdeling”, vervolgt de Amerikaan. “Rond 1980 werd die ambitie losgelaten. Waarom? Ontwikkelingseconomen hadden destijds de mond vol van basisbehoeften en extreme armoede. Hun discours bleek invloedrijk. Daarnaast wantrouwden westerse activisten de jonge landen in het Zuiden. Voor een stuk terecht, want corruptie tierde welig en vandaar concentreerden ze zich op de meest dringende noden bij behoeftige medemensen, zonder met het nationale niveau samen te werken aan structurele oplossingen. Tot slot verloren vanaf de eighties inwoners van rijke landen gaandeweg zelfs hun geloof in sociale rechtvaardigheid voor hun landgenoten, laat staan in het buitenland. Zeker Amerikanen leerden te berusten in een duale samenleving en een ongelijke wereld. Dan hebben jullie in de rijkere Europese landen geluk; hier is de welvaartsstaat nog niet dood en begraven.”
Abonneer of vraag een proefnummer op www.tertio.be
