Eenkennig medeleven

Op nieuwjaarsdag heeft de Franse president weer ruim 600 mensen geëerd met het Légion d’Honneur, de officiële Franse onderscheiding. Onder hen waren ook de vermoorde medewerkers van Charlie Hebdo, het toenmaals kleine satirische weekblad, waar op 7 januari vorig jaar een bloedige aanslag werd gepleegd door twee Frans-Algerijnse broers als wraakactie voor gepubliceerde karikaturen van de profeet Mohammed.

Deze onderscheiding leidde tot discussie 

De toekenning van deze onderscheiding heeft in Frankrijk tot discussie geleid. Er klonken stemmen die hiertegen protesteerden: als deze tekenaars van spotprenten niet het slachtoffer waren geworden van deze moordenaars, hadden ze geen enkele kans gehad ooit deze onderscheiding te krijgen. Ze maakten niet alleen de islam belachelijk, maar evenzeer de kerk en de Franse politiek. En dat ze vermoord zijn is toch geen verdienste? 

Wat drukken we uit met de bloemen en kaarsjes? Onze machteloosheid?

Aan de andere kant hoor je ook: prima, maar dan alle slachtoffers van geweld, want waarom deze wel en anderen niet? Het feit dat zij bewust persoonlijk op de korrel werden genomen, in tegenstelling tot de slachtoffers in de poptempel Bataclan op 13 november, is geen reden om hun een speciale behandeling te gunnen. Dan die anderen ook.

Een stil protest

Hoe gaan wij om met slachtoffers, dodelijke slachtoffers, niet van natuurgeweld of verkeersongelukken, maar van menselijke geweldpleging? Als ik daaraan denk, zie ik massa’s bloemen, knuffels, kaarsen bij de plek waar het is gebeurd. Of de stille ceremonies en de eindeloze rij auto’s na het neerhalen van het passagiersvliegtuig boven Oekraïne. 

Wat drukken we ermee uit? Onze machteloosheid? Onze overtuiging dat dit niet had mogen gebeuren, dat wij mensen toch niet zo zijn? Ons medeleven met de nabestaanden? Een stil protest wellicht tegen het geweld dat diep in onze menselijke natuur sluimert.

Hoe dichter bij, hoe sterker

Ik merk dat ik wat eenkennig ben in mijn betrokkenheid bij slachtoffers van geweld. Hoe dichterbij, hoe sterker: familie, kennissen, eigen stad en land, misschien wel tot aan Parijs. Die stad ken je nu eenmaal.

Ik voel een verschil of het slachtoffers ‘aan onze kant’ zijn of ‘van de andere kant’

Maar de slachtoffers van de eindeloze bombardementen op Aleppo…. geen bloemen, knuffels of kaarsen.

De tekst in de Bergrede

Ik voel nog wel een verschil of het slachtoffers ‘aan onze kant’ zijn of ‘van de andere kant’. De slachtoffers in Mosoel en Raqqa aan de zijde van IS, ook veroorzaakt door onze eigen bommenwerpers. Dan spookt door mijn hoofd die tekst van Jezus in de Bergrede: “Ik zeg jullie: heb je vijanden lief; alleen dan zijn jullie werkelijk kinderen van je Vader in de hemel.” Alleen bloemen en kaarsen voor wie ons na staan: “Doen ook de heidenen dat niet?”, vraagt Jezus.

Zouden we als volgelingen van Jezus er dan ook niet voor moeten pleiten het Légion d’Honneur niet alleen te geven aan de Franse slachtoffers (voor wie het nu voorbehouden is), maar aan alle slachtoffers van geweld, of het nu is in Aleppo of in Mosoel en Raqqa?

Een bijdrage van Jan Peters SJ. Hij is jezuïet, islamoloog en arabist. Hij is redacteur van Ignis Webmagazine.

Meer artikelen over geloof, samenleving en cultuur vindt u op www.igniswebmagazine.nl