Is het geloof verrezen in de hedendaagse Nederlandse literatuur? Religie wordt niet geschuwd in Nederlandse fictie. Maarten van der Graaff, Esther Gerritsen en Franca Treur schreven romans waarin het geloof een grote rol speelt, zonder zich er expliciet tegen af te zetten. Is er sprake van een nieuwe genrebenadering, die breekt met de naoorlogse religieuze ontvoogdingsromans? Tertio gaat in het nummer van 30/10/’19 op zoek naar een proeve van antwoord.
Maarten van de Graaff liet zich twee jaar geleden opmerken met zijn persoonlijke debuut “Wormen en engelen”. Het bevrijdingsgedeelte, de klemtoon die wordt gelegd op het afgeworpen juk van het geloof, noemt de auteur evenwel overschat. “Deze romans gaan in gelijke mate ook over opgroeien, zich losmaken uit het kader van de kinder- en jeugdjaren en over het verdwenen tijdperk van middenstand en kruidenier in Nederlandse dorpen. Het hele bevrijdingsverhaal en het losworstelen uit de beknelling en bevoogding is er in lezingen achteraf nogal zwaar in benadrukt.”
“De trooster” van Esther Gerritsen beschrijft geen strijd met het geloof, maar poogt wel om te gaan met vastgeroeste waarheden. Daarin zitten kansen tot spirituele groei, al loopt het pad niet over rozen. Religie en de keuze van religieuzen – de roman speelt zich af in een klooster – worden op geen enkel moment geproblematiseerd. De spanning en wisselwerking tussen het wereldse en het besloten monastieke leven krijgen bij Gerritsen tastbaar vorm.
Franca Treur brak met haar debuut “Dorsvloer vol confetti” meteen door bij het grote publiek, voornamelijk in Nederland. Het boek kende inmiddels 26 herdrukken met ruim 150.000 exemplaren. Daarna volgden de romans “De woongroep” en “Hoor nu mijn stem”. Treur ziet literatuur net zo goed als een religieuze activiteit. Haar schrijven beschouwt ze niet als een afrekening, wel als een poging grip te krijgen op de onoplosbare tegenstrijdigheden die inherent zijn aan dat geloof. Nu de dogma’s van de traditionele geloofsbeleving zijn afgeworpen, krijgen spiritualiteit en zingeving meer ruimte.
Lees het volledige dossier deze week in Tertio.
Proefnummer of abonnement? www.tertio.be
