Mysterie van de wapenschilden in de Sint-Jacobskapel ontrafeld | Kerknet
Overslaan en naar de inhoud gaan

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
kerknet
  • Hulp
  • Startpagina portaal
  • Mijn parochie
  • Aanmelden of registreren
Menu
  • Startpagina
  • Kerk
  • Vieringen
  • Shop
  • Zoeken

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

  • Startpagina
  • Contacten
  • Zoeken
  • Meer
    • Zoeken
    • Archief Begrafenis Centraal Kerkbestuur (CKB) Communie aan huis Contact Doopsel Eerste communie Huwelijk, dankviering, jubileum Inspirelli Lier Kerkraad Onderwijs Parochieblad Kerk & leven Parochiegeschiedenis Parochiesecretariaat Parochiezaal Plaatselijke kerngroep (PKG) Preek van de week Team van de pastorale eenheid Toerismepastoraat Verenigingen Vieringen Vormsel Werkgroepen Ziekenzalving
Sint-Jacobskapel

Mysterie van de wapenschilden in de Sint-Jacobskapel ontrafeld

icon-icon-artikel
Gepubliceerd op zaterdag 7 november 2020 - 18:14
Afdrukken

De Sint-Jacobskapel
Sint-Jacob de Meerdere of 'Santiago', één van de intiemste leerlingen van Jezus, naast Petrus en Johannes, is de patroonheilige van Spanje. Volgens de overlevering zou het lichaam van apostel Jacobus na zijn onthoofding met een boot uit Palestina naar Compostela gevaren zijn, in het noorden van Spanje. Al in de middeleeuwen trokken velen op pelgrimstocht naar Compostela.

Te Lier was er een 'Sint-Jacobsgasthuis' voor de pelgrims op doortocht. In 1383 richtte de stadsmagistraat naast het gasthuis de Sint-Jacobskapel op. Het pelgrimssymbool is de Sint-Jacobsschelp en die vind je in brons op de voorgevel van de kapel.

Na verwoestingen tijdens de godsdienstoorlogen verloor de kapel enigszins haar bedevaartfunctie, maar vanaf de 17de eeuw diende ze als parochiekerk voor het Spaanse garnizoen dat in Lier gelegerd was. In de Lierse volksmond wordt ze daarom de 'Spaanse kapel' genoemd.

De poort links naast de kapel gaf vroeger het Sint-Jacobsgodshuis dat in 1848 gesloopt werd. Hier woonden twaalf bejaarden in aparte huisjes.

De kapel werd herhaaldelijk herbouwd en gerestaureerd, maar in 1914 werd ze door de Duitse invasie praktisch helemaal verwoest. Gelukkig bleven enkele Spaanse grafschriften toch bewaard. Uit de namen blijkt dat de lokale bevolking zich vermengde met de Spanjaarden. Zo is een zekere Joannes Lopes (+1737) getrouwd met de zeer Vlaams klinkende Anna Clarens. Andere klinkende namen zijn: Cristobal de Berrios y Barrio Neubo, militair gouverneur (+1676); Diego de Rojas, militair gouverneur (+ 1680); Lovis Hernandes de Monnroy, kapitein, ridder van de orde van Sint-Jacob (+1658); Juan Garcia, kapitein; Diego de Aguilera (+1658), kapitein; en Phelip Eugen Ortiz de Ybarra (zoon van Alonso), ridder van de orde van Sint-Jacob.

Een aantal van hen werden begraven in de Sint-Jacobskapel, anderen in Lierse kloosterkerken, weer anderen in de Sint-Gummaruskerk. De bekendste, Pedro d'Alcantara, gehuwd met een Vlaamse vrouw, was gouverneur van 1646 tot 1649 en overleed in 1651. Van hem is een prachtige zerksteen bewaard in de Sint-Gummaruskerk.

De Spaanse kapel na de doortocht van de Duitsers in 1914

Wapenschilden
In de Sint- Jacobskapel bevindt zich een muurschildering met wapenschilden. De Lierse kunstenaar Bernard Janssens (1887-1976), folklorist, fotograaf, kunstschilder, etser, restaurateur en publicist, maakte dit schilderij in 1926 in een blinde spitsboog in de kapel. Het zou gaan om de wapenschilden van de Spaanse gouverneurs die de stad Lier bestuurden.

De Spaanse wapenschilden door Bernard Janssens

Stadsgids Paul Vivet (1945) trachtte te achterhalen om welke wapenschilden, van welke gouverneurs of families het dan precies gaat. Hij startte zijn zoektocht in 2017 en kon het Lierse verhaal achter de meeste wapenschilden reconstrueren. Helaas overleed hij in maart van dit jaar voor hij alle wapenschilden kon identificeren. Er bleven vier mysteries over. Dankzij de medewerking en hulp van enkele collega’s stadsgidsen en specialisten inzake heraldiek, in het bijzonder Marc Van de Cruys, hoofdredacteur van het tijdschrift 'Heraldicum Disputationes', werden de overgebleven blazoenen toch geïdentificeerd en is daarmee het levenswerk van Paul Vivet afgerond.

Niet elk wapenschild in de muurschildering hoort specifiek toe aan een van de Spaanse gouverneurs. Enkele schilden verwijzen naar de adellijke echtgenote van een gouverneur, naar hun herauten (militaire boodschappers) of vaandrigs (vaandeldragers).

Niet elke Spaanse gouverneur van wie hier een wapenschild is weergegeven, werd in de Sint-Jacobskapel begraven. Anderen vonden hun rustplaats in de Sint-Gummaruskerk of kregen een grafschrift in de Jezuïetenkerk, de Kluizekerk, de kerk van Sion, de abdij van Nazareth.

De schrijfwijze van de naam van de personen kan af en toe verschillen.

Door gebrek aan archiefmateriaal weten wij niet exact op welke wijze Bernard Janssens de wapenschilden geselecteerd heeft. Waarschijnlijk heeft hij zich gebaseerd op de publicatie "Verzameling Graf en Gedenkschriften ...". Mogelijk heeft de esthetiek ook meegespeeld in de selectie van de wapenschilden?

Om de tweeëntwintig wapenschilden te koppelen aan een naam is het best te kijken op www.visit.lier en dan verder naar de Spaanse wandeling. Met een aantal klikken kom je bij die wapenschilden en welke personen erachter schuil gaan. In de kapel zelf hangt een lijst van deze Spaanse gouverneurs en officieren. Zo maak je in de Sint-Jacobskapel kennis met een boeiende periode uit de Lierse geschiedenis. En onze Lierse stadsgidsen zullen jullie zeker met de nodige details een boeiende wandeling bezorgen.

En nog altijd vertrekken er vanuit de Spaanse kapel pelgrims naar Compostela. Zij ontvangen dan een pelgrimszegen, soms is het zelfs een hele viering als er meerdere pelgrims vertrekken. Een mooie stempel wordt in hun pelgrimsboekje geplaatst. Andere pelgrims zijn op doortocht, vooral vanuit Nederland. Boeiende gesprekken soms die me doen watertanden om ook de tocht te gaan. Maar het zal wel een droom blijven, ook al ben ik dan toch tweemaal in Compostela geweest. Spijtig genoeg niet te voet of met de fiets, wel met de auto en met de autocar.

Volgend jaar is het weer een Heilig Jaar in Compostela, want dan valt de feestdag van Sint-Jacob op een zondag. Ook Lier maakt zich op om er iets feestelijks van te maken. En als kerk kunnen we uiteraard niet achter blijven. Je hoort er nog van!

Jan Verheyen, pastoor-deken

Gepubliceerd door

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

Meer

Artikel

Deel dit artikel

Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel via e-mail

Lees meer

Hoe ondersteun je dementerenden? © Freepik
Lees meer

Ethiek van euthanasie bij vergevorderde dementie

icon-icon-evenement
Belgische jongeren - WJD Portugal 2023 © Don Bosco
readmore

Jaarrapport van de katholieke Kerk in België 2024

icon-icon-persbericht
Een gedeelde missie voor alle gedoopten
readmore

Gebedsintentie paus oktober 2024: voor een gedeelde missie

icon-icon-inspiratie

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
© 2025 Kerk en Media vzw
Vacatures
Contact
Voorwaarden
YouTube
Twitter
Facebook