“Sorry voor al mijn getater”, zegt Björn Schmelzer verontschuldigend aan het eind van het interview voor Tertio nr. 1.091 van 6/1/’21. De oprichter en dirigent van het ensemble Graindelavoix, dat internationale faam verwierf met hun unieke uitvoeringspraktijk van oude vocale muziek, is inderdaad een vlotte prater. Voor hem is het een manier om zijn ideeën verder te ontwikkelen.
Graindelavoix is in gewone tijden soms wekenlang op reis om concerten te geven. Hoe vergaat het jullie in deze coronapandemie?
“Het is raar genoeg precies nog drukker dan anders terwijl we al sinds 8 maart niet meer hebben opgetreden. Na maanden quarantaine en thuiswerken konden we onlangs toch weer repeteren. Dat gaf een zekere schok, het was bijna komisch vast te stellen dat je bijna niet meer weet hoe je je sociaal moet gedragen. Het is wel interessant dat je nu een soort reset hebt van alles. De dingen zijn niet meer vanzelfsprekend. Alsof je in een soort theater van het leven zelf bent beland, iets totaal surrealistisch. Ik ben daar wel voor te vinden, voor een gezonde vorm van vervreemding.”
“Je ziet dat ook in onze praktijk als ensemble. Er zit altijd iets unheimlichs in ons werk. Sommigen vinden – ten onrechte – dat wat Graindelavoix doet, ‘natuurlijk’ en ‘spontaan’ is, terwijl anderen ons dan weer maniëristisch en artificieel noemen. Mij boeit het dat die tegenstelde inschattingen ons tegelijk worden toegedicht.”
Graindelavoix brengt middeleeuwse vocale muziek. Waarom kiezen jullie voor die periode?
“We willen de oude muziek redden uit de handen van mensen die denken dat die muziek hun bezit is (lacht hartelijk). We pogen een alternatief te bieden. Hoe zal ik dat zeggen? Kijk, onlangs kwamen er op de website van Kunstenpunt twee artikels die de oude muzieksector in Vlaanderen inventariseren. Daarin zit een sterk neoliberaal discours dat me erg stoort. Het argument om het over oude muziek in Vlaanderen te hebben, is dat er een grote markt voor is en dat oude muziek het marketinggewijs goed doet. Maar dat kan je over Coca-Cola ook zeggen.”
“Het voornaamste punt is evenwel dat ik absoluut anti-historicistisch ben. Om een vergelijking te maken: in het christelijke geloof spreek je toch niet alleen over de historische Jezus? Het gaat over de incarnatie – of je daar nu in gelooft of niet. Dat God mens is geworden, die ongelooflijke move, dat is de kern van de zaak, niet de vraag of Jezus nu wel of niet getrouwd was met Maria-Magdalena. De meeste mensen die met oude muziek bezig zijn, proberen die muziek te reconstrueren ‘zoals het echt was’, als een soort re-enactment. Ik deel dat uitgangspunt niet. Ik zie daarin geen enkel verschil met iemand die zich graag verkleedt als soldaat in Waterloo of als Romein of middeleeuwse ridder. Wie op die manier aan oude muziek doet, benadert die muziek als een illustratie van een glorieus verleden. Dat vind ik moreel zelfs laakbaar. We moeten niet proberen terug te keren naar de oorspronkelijke situatie van de oude muziek. Wat was trouwens die oorspronkelijke situatie? Mij boeit het verleden precies vanwege de dingen die tussen de mazen van een bepaalde soort van officiële geschiedschrijving glippen.”
Abonneer of vraag een proefnummer via www.tertio.be
