Decennialang waren er te weinig roofvogels in onze regio, de jaren 1960 tot 1980 waren het dieptepunt, toen gingen de slechtvalken bijna uitsterven.
Daarom plaatst Natuurpunt Vlaanderen op de hoogste gebouwen in steden en gemeenten nestkasten voor slechtvalken, ook op de toren van onze Sint-Hermesbasiliek, op 52 meter hoogte, aan de basis van de torenspits. (Nu al voor de 5 de keer)
Zeer snel werd de “Sint-Hermes-nestkast het liefdesnest van een trouw koppel slechtvalken. In maart 2021 legde het vrouwtje 3 eieren en in het tweede deel van april mochten zij de geboorte van hun twee sterke jongen vieren. Dit alles niet tegenstaande het luide, ongecontroleerde lawaai van de grote dakwerken.
Door de actieve, overweldigende telescopische kraan van de dakwerkers zijn onze slechtvalken uiterst oplettend geworden, waakzaamheid en de agressieve bescherming van hun nest is voor het koppel een (over)levenshouding geworden.
Op 8 mei 2021 zijn de ornithologen van Natuurpunt de meer dan 200 trappen in de toren opgegaan voor de jonge witte, pluizige slechtvalkjes wetenschappelijk te onderzoeken en te ringen.
De agressie en oorlogsverdediging die de ouders aan de dag legden hebben de ornithologen nog nooit meegemaakt!
Ik ben meegegaan als verslaggever en ik heb het zelf gezien, gehoord en gevoeld.
De ornitholoog die de jongen geringd heeft, heeft het lijfelijk ondervonden, het eerste jong pikte met de al scherpe haakvormige bek in zijn hand, dikke werkhandschoenen waren broodnodig!
De jongen werden gemeten, gewogen, geringd en moesten 1 veertje afstaan voor dna-onderzoek. Zo zijn zij ingeschreven in de wetenschappelijke databank als een beschermde vogelsoort.
Nu hebben de jongen, zoals hun ouders een ring aan elke poot: een zwarte herkenningsring met een code in witte letters, en een wetenschappelijke zilverkleurige ring.
Slechtvalken kunnen bijna overal leven en overleven, juist niet in Antartica, vandaar zijn Latijnse naam “Falco Peregrinus” die refereert naar reiziger of trekker, omdat hij buiten het broedseizoen overal voorkomt.
Zijn Nederlandstalige naam “slechtvalk” betekent niet dat hij slecht of onhandelbaar is, maar het woord “slechten” in het oud-Nederlands kan misschien verwijzen naar “gewoon, zonder meer”, maar de oorsprong van die naam blijft duister…, of “slechten” kan ook verwijzen naar…”slachten”dus kordaat doden, een verwijzing naar de manier waarop de slechtvalk zijn prooi vangt.
Volwassen slechtvalken zijn ongeveer 46 cm van kop tot staart en hebben een discreet grijze rug, een bleke onderzijde met fijne dwarse streepjes en opvallend gele poten. Dit alles is afgewerkt met hun jachtwapens: lange kromme nagels, een haakvormige snavel en niet te vergeten een enorm scherp zicht, zij zien 5x beter dan de mens.
De jongen hebben eerst een wit zacht donzig verenkleed, maar heel snel krijgen zij de veren voor op jacht te gaan. Ook de jongen zijn van bij de geboorte voorzien van die scherpe bek en lange puntige klauwen, onze ornitholoog kan het getuigen. Kijk zelf naar de foto’s.
De slechtvalk spreekt tot de verbeelding, zeker voor de adel, ridders en koningen. Omdat de slechtvalk een meesterlijke jager is, ontstond er in de middeleeuwen een gebruik om te jagen en te pronken met de eigen, afgerichte slechtvalk op je hand (met handschoen) en overal namen zij die mee als teken van hoge stand en rijkdom.
Getemde slechtvalken waren het lievelingsgeschenk van veel vorsten uit de geschiedenis.
De bloeitijd van de valkenjacht mag men situeren in de 17de eeuw, daarna werd de valkenjacht verdrongen door de jacht met het geweer.
Hoe jaagt een slechtvalk?
Tijdens de jacht bereikt hij een enorme snelheid.
Hij is verlekkerd op stadsduiven en andere vogels van maximum 2 kg.
Als een bom laat hij zich van op grote hoogte voorover vallen richting prooi, die hij van heel ver in de gaten heeft.
Pompt dan zijn vleugels op voor een versnelling hoger te schakelen, vouwt zijn vleugels strak langs zijn lichaam en laat de zwaartekracht zijn werk doen. Dit alles op snelheden van meer dan 300km/h. Binnen een paar seconden bereikt hij zijn doel en vlak voor de prooi trekt hij op als een oorlogsvliegtuig en doodt hij zijn prooi door het te doorklieven in de rug met zijn scherpe klauwen.
Zo pakt de slechtvalk de Olympisch goud als snelste vlieger!
De slechtvalk leefde eerst in rotsen en kliffen, maar nu is het de stad!
Dag en nacht zijn ze op jacht, dank zij de felle stadsverlichting.
Op de foto van het jong dat geringd is, lijken zijn neusgaten verstopt, maar dat zijn de neusgatklepjes voor zijn neusgaatjes gecontroleerd af te sluiten zodat de longen niet ontploffen door de enorme luchtdruk tijdens hun valvluchten van meer dan 300 km/h. !
Met dit artikel heb ik willen meegeven dat onze Sint-Hermesbasiliek ontelbare aspecten heeft.
Niet alleen de Ronsenaar is er “zot” van, maar ook is het een plaats voor bijzondere dieren, met 1 doel: het in stand houden van de “biodiversiteit” door de jacht op overtollige stadsduiven.
Dit artikel heb ik geschreven uit dank voor alle vrijwilligers van Natuurpunt, door hun inspanningen hebben we slechtvalken in onze Sint-Hermesbasiliek.
Ook dank aan de twee ornithologen dat ik op zaterdag 8 mei als verslaggever mee mocht tijdens het ringen van de jonge vogels.
Isabelle De Vleeschauwer
Namens de kerkraad van de Sint-Hermesbasiliek.
Patrimonium. Culturele uitstraling en communicatie
