Restauratie van de kruisweg in de Sint-Gertrudiskerk
Wie de Sint-Gertrudiskerk bezoekt, zal wel gezien hebben dat onze kruisweg gerestaureerd werd. We vonden dit de moeite waard om er een artikel aan te wijden en ik had een gesprek met Fabian Rasson, de zaakvoerder van Ornament cvba, dat de werken uitvoert.
De kruisweg werd uitgevoerd in 1925 door Arthur Van Gramberen en is in neogotische stijl. De handtekening van de kunstenaar en het jaartal zijn vermeld op statie XII. Hij gebruikte de frescotechniek, waarbij wordt geschilderd in natte kalk. Deze techniek wordt in België niet veel gebruikt omwille van de wisselvallige weersomstandigheden. In Italië zijn veel voorbeelden te vinden o.a. in Pompeï en in de Sixtijnse kapel. Voor er kan geschilderd worden is er een voorbereiding nodig. Eerst wordt een mortellaag op de muren aangebracht om ze te egaliseren. De kalk wordt over de mortellaag aangebracht en mooi gelijkgemaakt. Een schets van het tafereel wordt op een karton gemaakt en wordt doorprikt. Door de gaatjes wordt de schets met droog pigment op de natte kalk aangebracht. Er wordt slechts een hoeveelheid kalk voor één dag gemaakt en op de muur gezet omdat dit niet mag opdrogen. Dan wordt de schets in de verschillende kleuren uitgewerkt in de natte kalk. Aan elk tafereel van de kruisweg werd ongeveer 10 dagen gewerkt. Het moet dus een enorm werk geweest zijn! Als men van dichtbij kijkt, ziet men op sommige plaatsen de afscheiding tussen het werk van verschillende dagen. In staties V en VI kan men dit opmerken. In statie VIII is de naam van de gever ook later bijgezet. De zijkanten met de Bijbelse spreuken zijn in aardekleuren geschilderd, het bruine is geschilderd en het witte is uitgespaard, wat men ziet is dus de witte kalk. Deze techniek vraagt veel vaardigheid.
Voor de restauratie werd de kruisweg eerst gereinigd met stoom en zachte borsteltjes. De muur eronder moest beschermd worden met plastiek omdat het vuile water er niet zou aflopen. Op sommige plaatsen, o.a. in statie I in de linker zijbeuk, moest de ondergrond verstevigd worden, omdat de voegen in de onderstaande muur gedeeltelijk verdwenen waren en het fresco dreigde los te komen. Er werden verschillende gaatjes in geboord en kalkmortel werd geïnjecteerd om dit te verhinderen. Daarna werd alles gedurende een tijd gefixeerd met houten latten. Bij restauratie wordt een kunstwerk niet herschilderd, er wordt alleen bijgewerkt en men moet steeds kunnen zien wat de restaurateur gedaan heeft. Ook de sporen van waterinsijpeling konden niet ongedaan gemaakt worden. Er werd gewerkt met verticale lijntjes naast elkaar die steeds herkenbaar zijn, zoals in statie II.
Hopelijk draagt dit artikel bij tot erkenning van onze kruisweg, die jammer genoeg nog ondergewaardeerd is. Het is een mooi kunstwerk en de schilder was naast schilder ook een ambachtsman die de techniek van het fresco beheerste en in niet altijd gemakkelijke omstandigheden gewerkt heeft. Dank zij de restauratie kunnen we er opnieuw van genieten.
