Homilie zondag 14 september 2025
Ik word steeds opnieuw diep geraakt door de verhaalkracht van het oude en nieuwe testament. Ver voor de tijd van de masters talen en psychologie beheersten de schrijvers van beide verzamelingen boeken de kunst om Gods woorden en de manier waarop Hij door mensen werkt, te vertellen en ze in een “blijde boodschap” te gieten. Begrijpelijk door de vertelstijl en bedoeld om doorverteld te worden in eenvoudige, woorden en begrippen: eigen aan de tijd, cultuur, volksgroep waarin en waarvoor ze geschreven werden.
Het is geen droge, wetenschappelijke geschiedschrijving, maar gelovige beleving weergegeven in verhalen; weliswaar vaak met een vorm van historische achtergrond. Toegegeven: de vertelstijl is niet altijd vrij van drama en soms behoorlijk gewelddadig maar we worden opgeroepen en uitgedaagd om tussen de regels te lezen en het bedoelde plan te vinden. Daarom is het ook zo belangrijk dat we regelmatig samenkomen en er duidelijkheid wordt gebracht in de teksten. Niet simpel want het gaat ook altijd over interpretatie, zowel van de predikant als van de gelovigen. Het blijft - of hoort toch - een dialoog (te blijven).
Dat merken we al vanuit de eerste lezing: God roept Mozes op om het volk tot de orde te roepen want het gedraagt zich niet. Zelfs niet nadat Mozes hen uit de slavernij heeft weggevoerd. Maar Mozes stelt zich niet als autoritair leider op, integendeel hij verdedigt zijn volk en vraagt God om vertrouwen te hebben en barmhartigheid te tonen.
En in het evangelie spreekt Lucas over de herder die een hele kudde in de steek laat om welgeteld één verloren gelopen schaap te gaan zoeken. Op het eerste zicht lijkt dat bizar. Wat maakt dat éne schaap nu uit voor die herder?
En toch: zoals gezegd worden we uitgenodigd door het verhaal te kijken. In de eerste lezing horen we dat men een stierenbeeld vereert en er offers aan brengt. Mozes zal wellicht begrepen hebben dat zij zich geen beeld van God konden vormen en misschien daarom teruggrepen naar vertrouwde gebaren en rituelen? Toch eigenlijk gewoon heel menselijke reacties. Ik hoor vandaag de dag regelmatig mensen iets of iemand tot god promoveren (een kind, een huisdier, een voetballer, een artiest, een goeroe, …) en vraag me dan af of dat slechte mensen zijn. Het antwoord ligt meestal ergens verborgen in het individuele verhaal van die specifieke mens.
In het evangelie gaat het over dat ene schaap dat van de weg is afgedwaald. Raar want schapen zijn kuddedieren waarbij de één de staart van de andere volgt. Ook hier gaat het dus over iemand die van het (naar onze normen) juiste pad gaat. Naar dat enige schaap gaat alle aandacht naartoe. Die 99 andere schapen die redden het wel. Die kennen de weg, die lieten zich al raken door hun herder, waarschijnlijk wat geholpen door de herdershonden die trouw hun meester begeleiden in het bijeenhouden van de kudde.
Wat bezielt dat ene schaap om die kudde te verlaten en resoluut voor een andere weg te kiezen? ‘ k Zou het niet weten … we zouden het schaap moeten horen want al de rest zijn veronderstellingen die alles alleen nog maar erger kunnen maken.
Wat bezielt de herder dan om naar dat ene schaap te gaan zoeken? Hij kent het als geen ander en heeft waarschijnlijk weet van de problemen waar het schaap mee worstelt. Maar net omdat het zo belangrijk is dat de kudde samenblijft en zo beter beschermd is tegen de gevaren van buitenaf, zoekt de herder het schaap. Uit liefde voor het schaap! In dit verhaal gaat het over een dier en moeten we niet al te veel filosoferen over hoe die andere 99 zich voelden toen de herder vertrok. Die bleven waarschijnlijk rustig verder grazen.
In onze mensenwereld is dat een ander paar mouwen want daar kunnen we ons wel voorstellen (en hebben we dat mogelijk ook al ervaren) dat een aantal van de achterblijvers, op zijn zachtst gezegd, morren. Misschien zeggen ze wel “waarom gaat onze herder naar die ene op zoek en heeft hij geen aandacht voor ons, diegenen die altijd hun best hebben gedaan, die altijd geluisterd hebben ook toen dat ons moeilijk viel. Voor ons wordt weinig appreciatie uitgesproken”. Dat klinkt ook in het verhaal van de verloren zoon dat het vervolg is van dit stukje evangelie maar dat we enkele maanden geleden al lazen.
Zowel in de eerste lezing als in het evangelie gaat het over de omgang met onze mede-mens. Hoe gaan wij om met mensen en vooral met diegenen die ons wat moeilijker liggen? Zij die er anders uitzien, zij die van buiten onze grenzen komen, zij die in niks geloven, zij die er andere ideeën op na houden, ... Gaan we die uit de weg en lopen we met onze eigen kudde voort of luisteren we eens naar hun verhaal? Het kan veel duidelijkheid scheppen.
Absoluut onbevooroordeeld zijn is maar weinigen gegeven maar we hebben er gewoon geen idee van wat er in de rugzak van onze medemens zit en net daarom worden we opgeroepen om, doorheen de verhalen die we hier horen, die mens de kans te bieden de rugzak neer te zetten en in het allerbeste geval mee te helpen om er een beetje orde in te scheppen zodat het makkelijker stappen wordt.
Het moge zo zijn.
