Homilie zondag 16 november 2025
Beste mensen,
Als het liturgisch jaar naar zijn einde gaat en de advent nadert, horen we altijd lezingen die naar het einde der tijden lijken te verwijzen: dat geldt ook voor de lezing van vandaag. Om het preciezer te zeggen: het evangelie van vandaag toont ons niet zo maar een Jezus die de apocalyptische toer op gaat, maar een aanbeveling van Jezus over hoe te leven in deze moeilijke tijden. En die aanbeveling komt op een goed moment.
We leven in een tijdperk met veel klimaatproblemen. We leven ook in een tijd waarin technologische ontwikkelingen sneller gaan dan de samenleving kan bijhouden, waarbij de kille technologie de menselijkheid bedreigt. We leven in een tijd van opkomend neofascisme, van geopolitieke onrust met oorlogsdreiging, van grote vluchtelingenstromen. Wie dat alles op zich in laat werken, komt in een apocalyptische stemming. Dan is het goed om juist nu te horen hoe het evangelie hierover spreekt.
Jezus is in gesprek, en het gesprek gaat over de tempel in Jeruzalem. Het was een van de wonderen van de wereld in Jezus’ tijd: een enorm rijk en indrukwekkend gebouw, een van de rijkste plekken in het Romeinse rijk en van groot belang voor het economische leven. Er werd handel gedreven, er was de offercultus in de tempel, en de tempel was het religieuze centrum van Judea. Zoveel verschillende soorten macht en invloed die bijeenkomen op één plaats: geen wonder dat de tempel mensen fascineerde. Het was ook een omstreden plaats: veel mensen dachten dat de tempel door criminelen geleid werd die vooral op eigen gewin uit waren: wantrouwen jegens politieke en economische leiders is van alle eeuwen. En er waren profetieën die de verwachting uitspraken dat de tempel vernietigd zou worden. Dat was voor de mensen in Jezus’ tijd niet ondenkbaar: het was immers al eens eerder gebeurd.
Als Jezus ernaar gevraagd wordt, antwoordt hij niet met spectaculaire beelden, maar reageert eerder laconiek: ja, de tempel zal een keer worden neergehaald. De gesprekspartners willen meer weten: wanneer? En wat zullen de tekens zijn waaraan we kunnen zien dat dit gaat gebeuren? Zij zien de tempel als een goddelijk teken, en de vernietiging ervan zou van groot belang zijn voor de verhouding van mensen tot God en de verhoudingen in de samenleving.
Jezus gaat niet op deze vragen in, maar antwoordt op een ander niveau. Het gaat hem erom dat we geen knechten worden van onze apocalyptische verbeelding en onze angsten. Hij haalt zijn gesprekspartners weg van de fascinatie met het einde der tijden en met de tempel. Ja, er zullen oorlogen zijn en onrust, maar dat is niet waar het om gaat: die dingen gebeuren, maar zijn daarom niet een teken van God. Dit zijn niet de echte tekens. Ze horen bij de gewone gang van zaken.
Hier is het echte teken: je zult vervolgd worden, en dat zal een gelegenheid blijken te zijn om te getuigen, op een verrassende manier. Jezus zegt ons immers om ons niet voor te bereiden op dat soort situaties: “Neem je heilig voor om je er van tevoren geen zorgen over te maken hoe je je zult verdedigen.” Wie zich gaat voorbereiden, een speech klaar heeft, zal dat vaak doen vanuit een strijdgevoel: dan word je bepaald door je vijandschap, door tekens die je denkt te zien, door de betekenis die je kunt geven aan geweld. Dan gaat rivaliteit je bepalen.
Jezus wijst een andere weg: “Ik geef je wijsheid die geen van je tegenstanders zal kunnen weerleggen.” Dat is niet de wijsheid van slimmere argumenten en overtuigende zelfverzekerdheid.
De wijsheid die Jezus brengt is die van het kruis.
Die kan niet door tegenstanders weerlegd worden, want zij zullen het niet begrijpen. Zij zullen het zien als een overwinning op een verslagen tegenstander, en zullen niet zien dat je getuigt van iets heel anders, iets dat niet meegaat in de strijd om welke overwinning dan ook. Vandaar ook de wat aparte belofte van Jezus: “Maar geen haar van je hoofd zal gekrenkt worden.” Dat is verrassend, als Jezus aangekondigd heeft dat je vervolgd kunt worden en zelfs gedood. Het punt is: je zult gehouden worden door een macht die veel groter is, en die niet door de dood overheerst wordt. Wie volhoudt en zich niet laat regeren door de machten van winnen en verliezen, maar door het evangelie van de liefde en de tederheid, zal zijn leven winnen.
Samengevat: getuigen over liefde en tederheid is een veel sterker teken dan je te verliezen in apocalyptische beelden over het einde van een tempel of onze wereld. Ik hoop dat we de moed kunnen bewaren om in deze moeilijke tijden de blijde boodschap van Jezus te blijven verkondigen.
Naar Stefan Mangnus, Dominicaan
