De finale restauratie van de beeldengroep Sint-Hermes in de basiliek te Ronse
In de komende maanden wordt de St.-Hermesbasiliek grondig aangepakt. De werken zijn deels gefinancierd en zullen doorgaan in verschillende fases. Volgende werken worden gefaseerd uitgevoerd:
- Restauratie van het paard van Sint-Hermes.
- Herstellen van de daken van de kapellen en vernieuwen van dakgoten.
- Definitieve dichtlegging van de opgravingen en vernieuwen van de centrale verwarming.
Niet alleen de basiliek en de crypte worden opgefrist, ook de bezoekmogelijkheden worden vernieuwd en uitgebreid. Dit alles in samenwerking met de Rector van de basiliek, de Stad Ronse, de provincie Oost-Vlaanderen, het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse Overheid en de Kerkraad van de Basiliek en het Architectenbureau Bressers –Gent.
Wij nemen de finale restauratie van de beeldengroep onder de loep.
In het zuidelijk transept van de basiliek bevindt zich de bekende Sint-Hermestribune waar het historische reliekschrijn kan bewonderd worden.
Door de grote temperatuurverschillen in de basiliek is het hout van de beelden steeds uitgezet en gekrompen, waardoor er verschillende verflagen zijn losgekomen.
De ruiter, dus Sint-Hermes, dateert waarschijnlijk uit de 16de – 17de eeuw. Het paard is recenter. In de 19de eeuw onderging de duivel een zware val, met veel schade als gevolg. Zijn lichaamsdelen moesten vervangen worden, zijn neus, oren en hoorns werden dan vervangen in de kunststijl eigen aan de 16de – 17de eeuw. Daardoor draagt onze duivel zo’n grimmig, saterachtig masker.
In 2010 werd de ruiter, de duivel en het hoofd van het paard door de firma Willaert uit St.-Michiels- Brugge gerestaureerd. Nu zijn het lichaam en de benen van het paard van Sint-Hermes aan de beurt. Als u nu de basiliek bezoekt en u kijkt naar de Sint-Hermestribune dan zult u het donkerrode gordijn opmerken dat de ‘afwezigheid’ van deze delen verstopt. Op dit ogenblik worden het lichaam, dus de romp, en de benen van het paard gerestaureerd.
Zoals u weet blijven de ruiter, het hoofd van zijn paard en de duivel in de diepe nis van de Sint-Hermestribune.
De restauratie van het lichaam en de benen van het paard is in de betrouwbare handen van het bedrijf “IPARC” (voluit: International Platform for Art Research and Conservation). Dit bedrijf is gevestigd in de ambachtelijke zone grondgebied Kampenhout, provincie Vlaams-Brabant. (website: www.iparc.eu)
De uitvoerders van deze restauratie behoren tot een multidiciplinair team gespecialiseerd in de restauratie en consolidatie van kunstwerken en de herstelling van polychromie.
Het verloop van het werk wordt door alle betrokkenen gevolgd en geregeld gaan onze leden de evolutie van deze restauratie ter plekke bekijken.
De romp is gemaakt uit lindenhout en heeft verschillende verflagen op elkaar. Spijtig genoeg is het houten lichaam zwaar aangetast door bruinrot, soms ook kubusrot genoemd. Dit alles is veroorzaakt door schimmels. Schimmel breekt de cellulose van het hout af, waardoor de structuur van het hout verzwakt, daarnaast zijn er grote delen door de houtworm aangetast.
Hoe zal dit gerestaureerd worden?
Om de polychromie op het houten oppervlak te beschermen zal het met watergedragen lijm bekleefd worden met flinterdun Japans papier.
De romp heeft aan de buitenkant zijn uitzicht en vorm behouden, maar binnenin is het in zeer slechte staat.
Daarom zal men het lichaam volledig consolideren zodat het steviger zal worden. Dit moeilijke werk zal in verschillende stappen gebeuren.
De versterkende producten zullen via de binnenkant van de romp geïnjecteerd worden. Na deze actie worden de aangetaste delen uitgehaald en de goede delen verstevigd met een passende structuur. Nu is het onderzoek naar de beste structurele versterking bezig.
Als het lichaam opnieuw ‘gezond’ is, zullen de houten verbindingen van de benen aan de romp hermaakt worden, zo kunnen de benen met de typische ‘pen-gatverbindingen’ aan het lichaam gemonteerd worden.
Na dit structureel herstel zullen de losgekomen verflagen aan de buitenzijde met een warme spatel plat gestreken en verlijmd worden. Ook de uitvlieggaten van de houtwormen zullen opgevuld worden.
Na al die werken zal de kleur en de bouw van het paard opnieuw zichtbaar zijn, Sint-Hermes zit op een middenbruin paard met witte vlekken, dus een appelschimmel.
Deze restauratie zal in meerdere stappen gebeuren; na deze werken zal de beeldengroep de religieus-traditionele bestrijding tegen elke vorm van krankzinnigheid en hoofdziekten uitstralen.
Die restauratie symboliseert de beslissende aftrap naar alle geplande restauraties van de Sint-Hermesbasiliek.
Isabelle De Vleeschauwer