St. Pieter en Pauwelkerk Herenthout

De St. Pietersparochie van Herenthout moet ontstaan zijn in de 12de à 13de eeuw. Het is moeilijk juist te schatten hoe oud de kerk van Herenthout is. In archieven van Rijsel heeft men de oudste documenten van onze gemeente aangetroffen. Daarin is reeds sprake van onze kerk in 1207 en 1208.

Het huidige kerkschip werd gebouwd door de provinciale architect van Gastel. De werken werden aangevat op 8 april 1864. Op 11 juli 1965 werd de kerk met grote plechtigheid ingewijd.

De toren is een fraai beschermd monument, vierkant opgebouwd in gotische stijl daterend uit de 16de eeuw. Elk van de vier hoeken is voorzien van een steunbeer ter versterking. De toren is verdeeld in drie verdiepingen. Aan de voorgevel boven de hoofdingang bevindt zich een spitsboogvorming venster. De tweede verdieping is versierd met schijnbare bogen. Op de derde verdieping zien we aan iedere zijde dubbel gepaarde lancetvorminge vensters met daaronder een schijnbare zuilengang.

Op 2 juni 1525 schonk Katharia, dochter van Pieter Verlynden, een bepaalde som om de toren te herstellen. Vroeger had het torendak een ander uitzicht. Een brand in het begin van de 17de eeuw vernielde echter het oorspronkelijke dak. Het werd vervangen door een klokvormige spil, bekroond met een peer, met koper belegd. De legende vertelt dat het naburige Herentals uit jaloersheid de toren in brand stak, omdat onze toren hoger was dan hun toren.

Terwijl de toren in witte steen is opgetrokken, is de rest van de kerk met bakstenen gebouwd. Aan de zijgevels van de kerk bevinden zich spitboogvormige ramen waarin lancetvensters en één rosetvenster zijn samengebracht.

Het grondplan van onze kerk is volgens lengtebouw gemaakt en heeft de vorm van een Latijns kruis. Er zijn zowel romaanse als gotische aspecten terug te vinden. Romaanse kenmerken zijn o.a. het horizontalisme. Onze kerk is een lage kerk die breed, dicht bij de grond is afgewerkt. Dit verwees naar de nederigheid van de mens tegenover God. Gotische kenmerken zijn o.a. de talrijke vensters die veel licht binnen laten, dat gefilterd wordt door de gekleurde glasramen. Het plafond bestaat uit een kruisribgewelf onderverdeeld in traveeën (gewelfvlak dat het plafond verdeeld overeenkomstig het aantal zuilen). De verdeling per travee wordt in de muur aangeduid door halfronde zuilen die zich tegen de muur bevinden over de breedte van de wand tot aan de versiering van de grote ronde zuilen. Deze zuilen hebben een louter decoratieve functie.

Aan de hand van teksten kunnen we ons een idee vormen hoe de kerk er vroeger heeft uitgezien. De eerste beschrijving situeert zich rond 1626 - 1627. Toen bezat de kerk zeven altaren, nl. vier gewijde altaren toegewijd aan St. Pieter, O.L.Vrouw, Heilig Kruis en Heilig Sacrament. Het koor en drie niet-gewijde altaren: altaar van St. Anna, St. Katharina en St. Sebastiaan. De tweede beschrijving dateert van 17 november 1753. Toen werden de twee parochies, St. Gummarus en St. Pieter, samengevoegd met één priester aan het hoofd. Toen werden ook een nieuw orgel en twee hulpaltaren aangekocht door de Kerkfabriek St. Pieter en Paulus. Het huidige interieur is veel minder versierd en veel soberder dan de vroegere inrichting. Toen men de kerk ging moderniseren, werden de beelden uit de kerk verwijderd en de muren wit geschilderd. De prachtige preekstoel, daterend uit 1860, is in neo-gotische stijl. De wanden zijn versierd met ronde zuilen, glasramen en spitsbogen. De muren in het middenschip en de zijbeuken hebben een drieledige indeling: onderaan bevinden zich de arcaden met daarboven een zuilengang met daarboven spitboogvormige vensters waarin glas-in-lood geplaatst zijn. Verder zijn er nog waardevolle oude gewaden, liturgische vaten, een met de hand gegoten klok uit 1717, biechtstoelen, de kruisweg, een icoon en beeld van O.L.Vrouw en beelden van Petrus en Paulus. Het huidige tabernakel en altaar zijn afkomstig van het klooster van de zusters van Vorselaar Berkelheide.