De heiligen Monica en Augustinus, moeder en zoon | Kerknet
Overslaan en naar de inhoud gaan

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
kerknet
  • Hulp
  • Startpagina portaal
  • Mijn parochie
  • Aanmelden of registreren
Menu
  • Startpagina
  • Kerk
  • Vieringen
  • Shop
  • Zoeken

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

  • Startpagina
  • Contacten
  • Zoeken
  • Meer
    • Zoeken
    • Archief Begrafenis Centraal Kerkbestuur (CKB) Communie aan huis Contact Doopsel Eerste communie Huwelijk, dankviering, jubileum Inspirelli Lier Kerkraad Onderwijs Parochieblad Kerk & leven Parochiegeschiedenis Parochiesecretariaat Parochiezaal Plaatselijke kerngroep (PKG) Preek van de week Team van de pastorale eenheid Toerismepastoraat Verenigingen Vieringen Vormsel Werkgroepen Ziekenzalving

De heiligen Monica en Augustinus, moeder en zoon

icon-icon-artikel
Gepubliceerd op donderdag 24 augustus 2023 - 19:00
Afdrukken
27 en 28 augustus

Maandag 28 augustus gedenkt de Kerk de heilige Augustinus, bisschop en kerkleraar in Noord-Afrika. Hij heeft in de 4de eeuw zijn stempel gedrukt op de theologie en ook zijn kloosterregel leeft nog verder in kloosterordes vandaag. Maar ik wil het in dit artikel ook hebben over zijn moeder, de heilige Monica. De Kerk gedenkt haar de dag voordien, nu zondag 27 augustus. De feestdag van beide heiligen wordt nog altijd gevierd in heel wat religieuze gemeenschappen: ik denk aan de Zwartzusters-Augustinessen, de Gasthuiszusters-Augustinessen, maar ook de norbertijnen en andere gemeenschappen. Laat me eerst vertellen over de moeder, dan komen we ook al heel wat te weten over de zoon.

Augustinus en Monica, schilderij door Ary Scheffer, 1849, Dordrechts Museum, Dordrecht

Monica werd in 332 geboren in de Numidische plaats Thagaste, gelegen in het huidige Algerije. Zij was een dochter van christelijke ouders. Op 18-jarige leeftijd werd zij – zoals toen de gewoonte was – uitgehuwelijkt aan Patricius. Hij hield het bij de traditionele Romeinse goden. Van karakter was hij driftig en eigenzinnig. Pas vlak voor zijn dood in 371 zou hij zich tot het christendom bekeren, ongetwijfeld door Monica's onophoudelijk gebed. Monica schonk hem drie kinderen onder wie Augustinus, de latere heilige en kerkvader, geboren op 13 november 354.

Zij probeerde haar kinderen vertrouwd te maken met de christelijke levensopvatting en de daarbij behorende deugden. Maar juist bij Augustinus, haar meest getalenteerde kind, moet ze constateren dat hij het karakter van zijn vader had geërfd. Later zal Augustinus in zijn boek 'Confessiones' (= Belijdenissen) zelf over zijn jongelingsjaren vertellen. Tijdens zijn studies tot redenaar deed hij alles wat christenen niet zouden moeten doen; hij ging om met slechte vrienden en zocht zijn levensgeluk bij filosofieën die veel spectaculairder waren dan die van zijn moeder. Vooral de boerse en rauwe verhalen uit het Oude Testament konden volgens hem nog niet in de schaduw staan van de fijnbesnaarde gedachten van de Griekse en Romeinse filosofen. Monica leed daar onder. Zij stortte haar hart uit bij een bisschop die op doorreis was en ze vroeg hem dat hij eens met haar zoon wilde praten: hij zou de goede antwoorden op de scherpzinnige redeneringen van haar zoon wel weten. Maar die bisschop had allang begrepen dat Augustinus op dat moment juist genoot van zijn levensopvatting: daar zou zelfs een vreemde bisschop niets aan kunnen veranderen. Vermoeid door haar aanhoudend klagen zei hij tenslotte: "Een kind van zoveel tranen kan niet verloren gaan."

H. Monica van Thagaste

Augustinus ontvluchtte zijn moeder, zijn woonplaats en zijn wereld en stak over naar Italië om daar carrière te maken aan het keizerlijk hof als redenaar. Maar zijn moeder kwam achter hem aan, eerst naar Rome en vervolgens naar Milaan, waar het hof van de keizer op dat moment gevestigd was en waar haar zoon intussen leraar was geworden.

Intussen hadden al de filosofieën waarbij Augustinus zijn levensgeluk had gezocht, hem niets opgeleverd. Op zijn zoektocht naar een houvast in het leven ging hij regelmatig in de kerk naar de preken luisteren van de heilige bisschop Ambrosius. Daar hoorde hij hoe Ambrosius juist schatten van filosofie en levensinzicht tevoorschijn wist te halen uit de door hem zo verachte verhalen van het Oude Testament. Uiteindelijk zal hij zich na een lang en heftig innerlijk verzet laten dopen. Tien jaar lang had hij geworsteld met de grote vragen van het leven en gekeken wat er door de verschillende filosofische en godsdienstige stromingen van zijn tijd over werd gezegd. Uiteindelijk bekeerde hij zich van harte tot het christendom. Het verslag van deze innerlijke zoektocht heeft hij vastgelegd in zijn indrukwekkende boek 'Confessiones'. Dit alles natuurlijk tot grote vreugde van zijn moeder met wie hij zich verzoende. Nu haar hartenwens was vervuld, besloot zij naar huis in Afrika terug te gaan. Augustinus reisde met haar mee. In Ostia, de havenstad van Rome, overleed zij in oktober 387. Vlak voor haar sterven stelde zij haar zonen gerust met deze prachtige woorden: "Begraven jullie dit lichaam maar waar het uitkomt; laat de zorg daarover jullie niet hinderen; één ding vraag ik jullie slechts: dat jullie bij het altaar van de Heer mij gedachtig zijn, waar jullie ook zijn zullen".

Nu verlangde Augustinus ernaar in eenzaamheid te bidden en bij de dingen van God te zijn. In 388 richtte hij in zijn landhuis te Thagaste een monastieke gemeenschap op, waar o.a. ook zijn trouwe vrienden Sint-Alypius en Sint-Possidius, de biograaf van Augustinus, deel van uitmaakten. Drie jaar later ontving hij de priesterwijding. Op zoek naar een geschikter plek voor zijn kloostervestiging vermeed hij de dorpen en steden waar ze een bisschop nodig hadden. Want hij was intussen een beroemd man geworden vanwege zijn brieven, boeken en preken. Zou daar immers de bisschopsplaats vacant zijn, dan zouden de mensen hem ongetwijfeld als hun herder willen hebben, en dan zou hij niet mogen weigeren, want 'de stem van het volk was de stem van God' (vox populi, vox Dei). Maar juist op het moment dat hij het kustplaatsje Hippo aandeed, hield de plaatselijke bisschop Valerius een preek dat hij zich zwakker voelde worden en dat hij als Griek nooit helemaal goed het latijn had leren beheersen, kortom of de gelovigen toch niet eens wilden uitkijken naar een opvolger. "Augustinus is hier," werd er geroepen. "Augustinus! Augustinus!" klonk het bijna als een juichkreet door de kerk. Augustinus moest dus bisschop worden. Hij huilde van machteloosheid. Nu zou er van zijn hartenwens niets meer terecht kunnen komen. Op dat moment was hij 41 jaar.

H. Augustinus van Hippo, Philippe de Champaigne, ca. 1645/1650, Los Angeles County Museum of Art

Vijfendertig jaar is hij sindsdien een inspirerend bisschop gebleken. Hij had te kampen met allerlei ketterijen die hij in zijn geschriften bestreed. Hij stichtte ook een samenlevingsverband ('klooster') voor de geestelijken uit zijn omgeving. Zijn invloed reikte tot in de verste uithoeken van de toenmalige christenheid. Naast zijn groeiend bestuurswerk als bisschop blijft hij boeken schrijven. Er zijn 113 boeken, 218 brieven en 500 preken overgeleverd. Van heinde en verre kwamen klerken naar hem toe om zijn boeken, brieven en preken over te schrijven en te verspreiden onder de gelovigen.

Augustinus wordt als kerkleraar altijd uitgebeeld met een hart dat door een pijl wordt doorboord. Die voorstelling slaat terug op zijn eigen woorden in de 'Belijdenissen': 'Gij hebt ons hart met uw liefde getroffen en als pijlen in ons hart dragen wij uw woorden.' Hij heeft met zijn gedachten, met zijn eerlijk zoeken, met zijn open hart de tijd na hem bepaald en in velen het verlangen naar God gewekt.

Jan Verheyen, pastoor-deken

Gepubliceerd door

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

Meer

Artikel

Deel dit artikel

Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel via e-mail

Lees meer

Hoe ondersteun je dementerenden? © Freepik
Lees meer

Ethiek van euthanasie bij vergevorderde dementie

icon-icon-evenement
Belgische jongeren - WJD Portugal 2023 © Don Bosco
readmore

Jaarrapport van de katholieke Kerk in België 2024

icon-icon-persbericht
Een gedeelde missie voor alle gedoopten
readmore

Gebedsintentie paus oktober 2024: voor een gedeelde missie

icon-icon-inspiratie

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
© 2025 Kerk en Media vzw
Vacatures
Contact
Voorwaarden
YouTube
Twitter
Facebook