Maria ... Wie is deze vrouw uit Nazareth in Galilea?

Heel dikwijls denken wij te weten wie de ander is: we hebben ons van haar of hem een beeld gevormd. Tot we die persoon wat beter leren kennen en dan ontdekken we dat ons beeld helemaal niet klopt met de werkelijkheid. Die persoon kan dan veel boeiender zijn dan we gedacht hadden ... of juist andersom. We komen het overal tegen: in het verenigingsleven, in de politiek, in de kerk, eender waar in onze samenleving. En hoe zit dat met ons beeld van Maria? Is haar werkelijkheid anders dan het beeld dat wij ons ooit over haar gevormd hebben? De meimaand – als Mariamaand bij uitstek – kan een uitnodiging zijn om het stof er eens af te halen en haar opnieuw te ontdekken.

Willen we eens beginnen met haar levensverhaal, een verhaal dat weinig historische zekerheid bevat. De traditie wil dat Maria geboren is uit Joachim en Anna, dat zij geworteld is in het geloof van het volk Gods en dat zij, toen ze drie jaar was, naar de tempel werd gebracht tot haar twaalf jaar en dan aan Jozef werd toevertrouwd, met wie ze zich verloofde. Voordat zij gaan samenwonen, is zij in verwachting. Maar die twee – zij het na enige aarzeling – vertrouwen elkaar voldoende om samen op te trekken en het kind op te voeden. Hetgeen niet zonder problemen gaat. Denken we maar aan de twaalfjarige Jezus in de tempel.

Wat typeert nu eigenlijk deze vrouw uit Nazareth in Galilea? Ze gaat heel concreet om met de vragen rond leven en dood. Vrouwen kiezen – vanuit hun vrouw zijn – dan vooral voor het leven. Want zij geven leven, ook Maria, die op zo'n onverwachte manier zwanger werd.

Haar 'jawoord' tot God is een bewust 'ja'. Zonder overleg met haar verloofde verlaat ze de gebaande wegen van het conformisme en stelt ze zich bloot aan roddel en verdachtmaking. Maar door haar jawoord wordt zij de draagster van het Woord (we schrijven dit bewust met een hoofdletter). We bedoelen hier het Woord van God dat levend wordt in Jezus. En dat in een samenleving waarin vrouwen nooit het woord mochten voeren. De eenvoudige dienstmaagd blijkt een sterke gelovige te zijn.

En hiermee staat zij in de lijn van de profeten, vooral dan in hun verzet tegen elke vorm van onderdrukking en hun inzet voor meer gerechtigheid. Want haar loflied, het Magnificat, is een unieke bloemlezing uit het beste van wat de bijbel aan bevrijdingsliteratuur te bieden heeft. Het geeft een alternatief beeld van onze samenleving: een samenleving waarin trotsen van hart uiteen worden geslagen, heersers hun troon verliezen, rijken met lege handen staan, maar kleinen worden verheven. Ja, die eenvoudige dienstmaagd blijkt een baanbreekster te zijn, profetes van de armen, hongerend en dorstend naar gerechtigheid.

En daarom is het belangrijk dat we deze vrouw met haar profetische trekken serieus nemen. Dan moeten ook wij in ons hart en in onze inzet al degenen opnemen die weinig of geen deel van het leven krijgen: de geringen, degenen die aan de kant gezet worden, al diegenen die hoe dan ook onderdrukt worden, allen die moeten vechten om een beetje menswaardigheid. Niet voor niets heeft zij in de litanie namen gekregen als de 'troosteres van de bedroefden', haar aanspreking in Kevelaer, of zoals in het Mariaoord van Lisp in Lier 'hoop der hopelozen' of in Banneux de 'maagd der armen'.