Pinksteren: het bouwwerk van de Geest | Kerknet
Overslaan en naar de inhoud gaan

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
kerknet
  • Hulp
  • Startpagina portaal
  • Mijn parochie
  • Aanmelden of registreren
Menu
  • Startpagina
  • Kerk
  • Vieringen
  • Shop
  • Zoeken

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

  • Startpagina
  • Contacten
  • Zoeken
  • Meer
    • Zoeken
    • Archief Begrafenis Centraal Kerkbestuur (CKB) Communie aan huis Contact Doopsel Eerste communie Huwelijk, dankviering, jubileum Inspirelli Lier Kerkraad Onderwijs Parochieblad Kerk & leven Parochiegeschiedenis Parochiesecretariaat Parochiezaal Plaatselijke kerngroep (PKG) Preek van de week Team van de pastorale eenheid Toerismepastoraat Verenigingen Vieringen Vormsel Werkgroepen Ziekenzalving
Pinksteren, Sieger Köder, detail

Pinksteren: het bouwwerk van de Geest

icon-icon-artikel
Gepubliceerd op maandag 13 mei 2024 - 10:07
Afdrukken

De variatie in pinksterafbeeldingen is beperkt. Meestal zien we de leerlingen bijeen zitten, rondom Maria, de moeder van Jezus, met vuurtongen op hun hoofd ten teken dat de Geest op hen is neergedaald. Ook willen kunstenaars nog weleens gebruik maken van het symbool van de duif, die alleen of in een dynamische zwerm naar beneden duikt of 'biddend' en 'broedend' boven personen zweeft. De Duitse katholieke priester-kunstenaar Sieger Köder doet iets anders en sluit daarbij toch nauw aan bij het Bijbelverhaal. Hij laat ons niet zozeer het pinkstergebeuren zelf zien, maar brengt de betekenis ervan in beeld. Hij licht daarbij allereerst het element van de tongen en talen eruit dat in het pinksterverhaal een centrale rol speelt. Met Pinksteren rust de Geest Jezus' volgelingen toe om van Christus te getuigen aan alle volkeren op aarde.

Pinksteren, Zeefdruk Sieger Köder, 2007

Om dat pinkstergebeuren in beeld te brengen, contrasteert Köder het verhaal van de spraakverbinding van Pinksteren met dat van de spraakverwarring van de torenbouw van Babel. We zien de Babelse toren op de onderste helft van de zeefdruk grijs en donker weergegeven. De mensen die op de steigers van dit nooit voltooide bouwwerk zitten, zien er grauw, moedeloos en eenzaam uit. Ze wilden in hun eigengereidheid en hoogmoed een toren tot in de hemel bouwen, maar God daalde af vanuit de hemel, deed hen elkaar niet langer verstaan en verstrooide hen over de aarde.

Te midden van de geestloze brokstukken zien we echter een nieuw gebouw oprijzen, overgoten met een warme gloed als van vuur. Onderaan komt Petrus uit opengeslagen deuren naar buiten. In zijn handen houdt hij een boek, waarop in het Grieks het woord 'evangelion' staat. Het evangelie, het goede nieuws van Jezus' leven en opstanding, vormt de basis van een nieuw bouwwerk, door de Geest gebouwd. Achter Petrus bevindt zich de ruimte waarin de leerlingen zijn te ontwaren met vuurtongen op hun hoofd. Ook zij zijn nog grijs, maar de Geest doet Petrus al vol vuur naar buiten treden om zijn pinksterpreek te houden.

Pinksteren, Sieger Köder, detail

De rest van het gebouw bestaat uit open vensters waaruit mensen naar buiten leunen, gericht op de buitenwereld. Op de eerste verdieping zijn drie geestelijken afgebeeld die drie kerkelijke tradities vertegenwoordigen. Links zien we de lutherse theoloog en martelaar Dietrich Bonhoeffer, die staat voor de protestantse kerken die uit de Reformatie voortkwamen. Op zijn schoot ligt een bijbel. In het middelste venster staat de orthodoxe patriarch Athenagoras van Constantinopel, die in 1965 de kerkelijke ban uit 1054 tegen de katholieke kerk herriep. Hij houdt een paaskaars vast. Rechts vertegenwoordigt paus Johannes XXIII met zijn kenmerkende naar de mensen uitgestrekte armen en open handen de katholieke kerk. Op het vaandel boven hem staat de titel van zijn encycliek Pacem in terris. Met deze drie 20ste-eeuwse kerkleiders ligt op deze verdieping de nadruk op de eenheid van de kerk, op de oecumene. Het nieuwe gebouw blijkt dus vooral bedoeld te zijn als een beeld voor de kerk, die haar aanvang vond op het pinksterfeest.

Pinksteren, Sieger Köder, detail

Op de tweede verdieping buigen vier jongeren zich uit de vensters naar buiten. Ze staan voor de jongste generatie Christusvolgelingen. Links houdt een Duitse jeugdleider een vlag vast met het Christusmonogram. Deze vlag was in de nazitijd het vaandel van jongeren die niet bang waren te laten zien wie hun werkelijke Führer was. Rechts zwaait een jonge priester een wierookvat naar buiten, alsof hij de geur van Christus in de wereld wil verspreiden. De middelste twee figuren, een vrouw en een zwarte jongeman, willen zich voor vrede en gerechtigheid inzetten. De vier laten samen zien dat ieder welkom is in deze toren van de Geest en dat er vele manieren zijn waarop we getuigen van het evangelie kunnen zijn.

Waar dit baken van licht, deze rode warmte, liefde en licht uitstralende vuurtoren uitkomt, is aan ons zicht onttrokken. Wel zien we op de derde verdieping nog een leeg open venster. Dit, zei Sieger Köder, is het belangrijkste venster. Het is het venster van de toekomst. Wie zouden we daarin willen plaatsen en met welk voorwerp of symbool? Er is hoop, want Jezus gaf zijn Geest niet alleen toen op de eerste Pinksterdag aan zijn volgelingen, maar ook vandaag en in de toekomst.

Over de kunstenaar
Sieger Köder (1925-2015) werd geboren in Wasseralfingen (Baden-Württemberg), was krijgsgevangene in de Tweede Wereldoorlog en maakte deel uit van de katholieke Neudeutschland-beweging. Hij volgde een opleiding als zilversmid en schilder en werkte enkele jaren als leraar handvaardigheid op een middelbare school. Op zijn 41ste ging hij theologie studeren in Tübingen en werd in 1971 tot priester gewijd. Hij combineerde zijn roeping als pastoor met zijn werk als kunstenaar en maakte talloze schilderijen, altaarstukken en gebrandschilderde ramen voor kerken binnen en buiten Duitsland. Köders werk is beïnvloed door Marc Chagall en valt op door zijn sterke kleuren en robuuste, gedrongen figuren. Zijn werken dagen uit, tonen verontwaardiging en zijn vol humor en diepe tederheid. Altijd houdt hij oog voor het menselijke antwoord op Gods roepstem. Op latere leeftijd won Köders werk aan bekendheid en ontving hij meerdere prijzen. In 1985 kreeg hij van paus Johannes Paulus II de eretitel van monseigneur en de Orde van Verdienste. Hij bleef zijn bescheiden zelf en vond mensen die naar 'de grote kunstenaar' kwamen kijken een heuse beproeving. In een kranteninterview liet hij ooit eens optekenen: 'Mensen komen naar Ellwangen en vragen er de weg naar de schilder. Als ze zo geïnteresseerd zijn in de schilder, dan hebben ze zijn schilderijen niet begrepen.' Een schilderij dat mij sterk aanspreekt van hem is 'De voetwassing van Petrus tijdens het Laatste Avondmaal', waarvan ik een afbeelding meermaals gebruikt heb in de avondviering van Witte Donderdag.

Jan Verheyen, pastoor-deken

(Inspiratie vond ik in een artikel van Marleen Hengelaar-Rookmaaker, hoofdredacteur van ArtWay)

Gepubliceerd door

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

Meer

Artikel

Deel dit artikel

Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel via e-mail

Lees meer

Een gedeelde missie voor alle gedoopten
readmore

Gebedsintentie paus oktober 2024: voor een gedeelde missie

icon-icon-inspiratie
De pijn van de slachtoffers van milieurampen
readmore

Gebedsintentie paus september 2024: voor de schreeuw van de aarde

icon-icon-inspiratie
gebedsintentie paus augustus 2024: politieke leiders
readmore

Gebedsintentie paus augustus 2024: voor politieke leiders

icon-icon-inspiratie

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
© 2025 Kerk en Media vzw
Vacatures
Contact
Voorwaarden
YouTube
Twitter
Facebook