Het is zomer! Ik hoop het tenminste! Veel mensen pakken hun koffers voor een welverdiende vakantie. Zelf ben ik voor een weekje naar mijn vaste stek in Corbion-sur-Semois om te gaan stappen in de eindeloze bossen van de streek van Bouillon. Of het nu de Ardennen, de Franse zuidkust of een verre bestemming als Indonesië is, we gaan er graag even tussenuit.
Reizen in de tijd van de Bijbel gebeurde vaak met een ander doel. Mensen gingen op pad voor hun werk als handelaar of koerier, of voor een pelgrimage naar een heilige plaats. Of ze veilig thuiskwamen was allerminst zeker, want de weg was vol gevaren. Ik wil graag met jullie drie Bijbelse reizen maken. De eerste die vermeld staat in de bijbel is die van Abram, de stamvader van Israël, die later de naam 'Abraham' kreeg, 'Vader van de gelovigen'. Een tweede reis is de bekendste: het Exodusverhaal met Mozes, veertig jaren door de woestijn met de doortocht door de Rietzee. Het derde verhaal komt uit het Nieuwe Testament en is eigenlijk een vertelling van Jezus.
De reis van Abram (Genesis 11,27-12,9)
In Genesis 11, 31 wordt verteld dat Abram en Sarai uit Ur, de stad van de Chaldeeën (Ur in Zuid-Babylonië), vertrekken om naar Kanaän te gaan. Zij nemen een oude handelsroute waarop karavanen van Mesopotamië naar Egypte trekken. Die weg loopt vanaf Ur in het zuiden van Mesopotamië richting het noordwesten. Abram en Sarai volgen lange tijd het stroomgebied van de rivier de Eufraat. Het reizen langs water maakt het voor reizigers met klein gezelschap mogelijk om sommige delen van de reis ook per boot af te leggen. De noordelijkste stad op de route van Abram en Sarai is Charan (Haran). Vanaf daar gaan Abram en Sarai over de handelsroute in zuidelijke richting naar Kanaän.
Karavanen Handelslieden trokken bij voorkeur niet alleen, maar in Karavanen over de grote doorgangswegen in het Oude Nabije Oosten. In een grote groep die van de ene halteplaats naar de andere trok, was je beter beschermd tegen rovers. Uit oude teksten uit Mesopotamië en Klein-Azië weten we dat er in een karavaan zo’n tweehonderd ezels meeliepen, zwaar bepakt met dure handelswaar. Daarom werd een karavaan vaak begeleid door gewapende veiligheidsagenten, en diende men bij voorkeur een vaste route te volgen.
De Exodus (Numeri 33)
Een van de bekendste reizen in de Bijbel is de uittocht van de Israëlieten uit Egypte met de daaropvolgende tocht door de woestijn naar het beloofde land. Een gedetailleerde routebeschrijving van deze reis is te vinden in Numeri 33. Tussen het beginpunt, Ramses in Egypte, en het eindpunt, de Jordaan bij de stad Jericho, worden veertig halteplaatsen genoemd. Bijna de helft van die plaatsen kan niet met zekerheid worden geïdentificeerd.
De koninklijke hoofdweg Het is allerminst vanzelfsprekend dat de Israëlieten deze route kozen, van de Nijldelta via het zuiden door de Sinaïwoestijn naar Kanaän. De weg die van Egypte naar Kanaän loopt langs de kust van de Middellandse Zee is namelijk veel korter. Nu de Israëlieten door de Sinaï reizen, moeten ze door het gebied van de Edomieten en de Amorieten. De Israëlieten stellen hun voor dat ze door hun gebied trekken over de zogenoemde 'koninklijke hoofdweg' (Numeri 20, 17 en 21, 22). Daarmee is een bekende karavaanroute bedoeld, waar handelaren allerlei exotische goederen uit Zuid-Arabië en India landinwaarts vervoerden.
De barmhartige Samaritaan (Lucas 10)
In Lucas 10 vertelt Jezus de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Een man die van Jeruzalem naar Jericho reist, wordt onderweg door rovers overvallen. Als ze hem alle spullen hebben afgepakt, laten de rovers hem halfdood liggen langs de kant van de weg. Een Samaritaan die op reis is, ontfermt zich over de man en laat hem in een halteplaats voor reizigers verzorgen.
Gevaren onderweg Reizigers waren in de tijd van de Bijbel hun leven niet zeker op de lokale wegen in Kanaän. Ze liepen gevaar door gebrek aan water, slechte weersomstandigheden en moeilijk begaanbare wegen. Ook moesten ze uitkijken voor struikrovers en roofdieren. De weg van Jeruzalem naar Jericho was beslist geen weg die je alleen moest afleggen. De 25 kilometer lange voetweg voerde door een rotswoestijn en de route was soms stijl. Door zijn gelijkenis in die barre omstandigheden te situeren, maakt Jezus direct duidelijk dat de situatie van de gewonde reiziger hopeloos is en dat hulp hard nodig is.
Drie reizen, verschillend, maar alle drie niet eenvoudig te doen. Misschien moeten we zelf even afwegen of wij al dat comfort nodig hebben om genietend op vakantie te kunnen gaan. Ik geniet alleszins van weekje stappen: in mijn rugzak een appel, een flesje water, iets tegen de regen, goede stevige wandelschoenen aan mijn voeten en mijn wandelstok. En zo trek ik over boswegen, klauter over rotsen, af en toe een laddertje om een rots te overwinnen. Helemaal alleen. Maar ik weet, als ik weer in het hotel kom na een dag stappen, is het genieten van een bad of een douche, lekker eten en goed gezelschap. Toch voldoende om vakantie te hebben!
