Vroegchristelijke symbolen die we nog altijd gebruiken | Kerknet
Overslaan en naar de inhoud gaan

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
kerknet
  • Hulp
  • Startpagina portaal
  • Mijn parochie
  • Aanmelden of registreren
Menu
  • Startpagina
  • Kerk
  • Vieringen
  • Shop
  • Zoeken

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

  • Startpagina
  • Contacten
  • Zoeken
  • Meer
    • Zoeken
    • Archief Begrafenis Centraal Kerkbestuur (CKB) Communie aan huis Contact Doopsel Eerste communie Huwelijk, dankviering, jubileum Inspirelli Lier Kerkraad Onderwijs Parochieblad Kerk & leven Parochiegeschiedenis Parochiesecretariaat Parochiezaal Plaatselijke kerngroep (PKG) Preek van de week Team van de pastorale eenheid Toerismepastoraat Verenigingen Vieringen Vormsel Werkgroepen Ziekenzalving
Symbool vis

Vroegchristelijke symbolen die we nog altijd gebruiken

icon-icon-artikel
Gepubliceerd op maandag 15 juli 2019 - 14:17
Afdrukken

We zitten nu volop in de vakantie. Sommigen maken grote reizen, anderen blijven dicht bij huis of blijven zelfs thuis. Maar wat vele mensen toch wel doen als ze tijdens hun vakantie een stad bezoeken, is een kerk binnenlopen, gewoon zomaar uit nieuwsgierigheid, of heel bewust om een kaarsje aan te steken, even te bidden of in stilte te verpozen. Ik heb ook die gewoonte. Ook tijdens mijn week vakantie eind juni, als ik in de buurt van Bouillon aan het stappen ben, en een of ander dorpje passeer, dan spring ik even de kerk binnen of ik blijf er wat langer, steek een kaarsje aan (er is altijd wel iemand aan wie je dat beloofd hebt) en ik bid mijn rozenkrans. Ik kijk dan ook wat rond, neem foto's van glasramen en beelden (voor het Parochieblad ...) en ontdek soms bepaalde inscripties, symbolen. En dan vraag ik me soms af: wat betekent dit hier, op deze plaats, in deze kerk, op deze grafsteen.

Een aantal symbolen werden al gebruikt in de vroegste kerk, in de eerste eeuw na Christus. Van pelikaan en pauw tot Chiroteken en anker, de christelijke symboliek is nog veel rijker en ouder dan je dacht. Dus nu even niet de Bijbelse symboliek zoals het kruis, het vuur van Pinksteren of de Goede Herder. In de christelijke kunst en iconografie ontstonden al heel vroeg andere symbolen, die soms zelfs dienst deden als codetaal. We zetten er zo zeven op een rijtje.

Pelikaan - Wat heeft een pelikaan met het christelijk geloof te maken? De pelikaanmoeder pikt bij voedselschaarste in haar eigen huid om met haar bloed haar jongen te voeden. De eerste christenen zagen daarin een symbool voor Christus' zelfgave en de eucharistie.

Pelikaan, Palantijnkapel in Palermo © Soldier Grrrl - Flickr

Chi Ro - Het kenteken van de jeugdbeweging Chiro verwijst nog altijd – zij het lichtjes gewijzigd – naar een monogram dat al in de eerste eeuwen van het christendom ontworpen en breed verspreid werd. Het bestaat uit de Griekse letters Chi en Rho, de eerste letters van de naam Christus.

'Monogram Chi Rho, de eerste (Griekse) letters van de naam Christus © CC Flickr

Alpha en omega - Ik ben de Alfa en de Omega, zegt God de Heer, Hij 'die is en die was en die komt', de Albeheerser, zo luidt het in het boek Apokalyps (1, 8). De eerste en de laatste letter van het Griekse alfabet wijzen op die manier naar God, het begin en einde van alles. Je komt deze letters heel vaak tegen in de christelijke kunst. En uiteraard ook op de paaskaars. Maar hoe vaak sta je stil bij de diepe betekenis ervan?

De eerste en laatste letter van het Griekse alfabet, alpha en omega, verwijzen naar God, die begin en einde is van alles © CC Flickr

Pauw - Nog een vogel: de pauw. Weer ligt een oude legende aan de bron van deze symboliek. Van de pauw werd namelijk geloofd dat het dier na zijn dood niet ontbond. Zo werd het symbool voor eeuwig leven.

De pauw staat symbool voor onvergankelijkheid, hier op een sarcofaag in de San Vitalebasiliek in Ravenna © Sharon Mollerus CC Flickr

Anker - De hoop is het veilige en vaste anker van onze ziel, schrijft Paulus aan de Hebreeën (6, 19). Meer was niet nodig om van het anker een symbool te maken dat je vooral op begraafplaatsen vaak tegenkomt, aangezien de tekst verdergaat met een verwijzing naar de moeilijke doortocht die elke mens te wachten staat. Je vindt het ook dikwijls terug als hangertje, samen met een kruisje en een hartje: geloof, hoop en liefde.

Het anker (hier in de Sint-Niklaaskerk in Newcastle) staat voor veiligheid en vertrouwen © Fr Lawrence Lew, Flickr CC

Vis - Af en toe zie je ze rijden. Niet de vissen, maar de wagens met een gestileerd visje op een sticker. Of als hanger aan een halsketting of een armband. De vis als symbool voor Christus dateert van de eerste eeuw van onze jaartelling. Het gaat om een acrostichon: de letters van het Griekse woord voor vis (ichtus) staan voor Jezus Christus, Zoon van God, Redder. Een hele geloofsbelijdenis in twee gebogen lijnen.

De vis, eeuwenoud symbool voor Jezus Christus, Zoon van God, Redder © Esteban, Flickr CC

Klavertjedrie - Drie blaadjes waren voor de christelijke geluksvinders al genoeg. De klavertjesvier zijn voor hedendaagse gelukszoekers. Het getal drie staat natuurlijk voor de Drie-Eenheid. En verder is klaver een bodembedekker, die een hele wei frisgroen kleurt. Het zou de Ierse heilige Sint-Patrick zijn die de symboliek ervan inzag en zo raakte het in gebruik vanaf de vijfde eeuw.

Ooit bij stilgestaan dat het klavertjedrie al sinds de 5e eeuw symbool staat voor de Drie-Eenheid?

(Inspiratie voor dit artikel uit een artikel op Kerknet)

En nu is het aan jullie om her en der in kerken of begraafplaatsen op zoek te gaan naar symbolen. Maak er een foto van en bezorg ze ons. We kunnen dan samen op zoek gaan naar de betekenis. Boeiend toch?!

Jan Verheyen, pastoor-deken

Gepubliceerd door

Pastorale Eenheid H. Gummarus & Z. Beatrijs Lier

Meer

Artikel

Deel dit artikel

Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel via e-mail

Lees meer

Hoe ondersteun je dementerenden? © Freepik
Lees meer

Ethiek van euthanasie bij vergevorderde dementie

icon-icon-evenement
Belgische jongeren - WJD Portugal 2023 © Don Bosco
readmore

Jaarrapport van de katholieke Kerk in België 2024

icon-icon-persbericht
Een gedeelde missie voor alle gedoopten
readmore

Gebedsintentie paus oktober 2024: voor een gedeelde missie

icon-icon-inspiratie

Recent bezocht

Bekijk je recent bezochte microsites, auteurs en thema's
© 2025 Kerk en Media vzw
Vacatures
Contact
Voorwaarden
YouTube
Twitter
Facebook