Armoede tast de gezondheid aan door financiële stress, uitgestelde zorg, een slechte woonkwaliteit en een ongezonde leefomgeving. Mensen in armoede stellen medische zorg noodgedwongen uit, vinden geen arts of kunnen de medicatie niet betalen. Ziekte leidt op zijn beurt tot extra kosten én inkomensverlies. De cirkel is rond: arm maakt ziek, ziek maakt arm.
‘Sommige medicatie zoals pijnstillers worden niet terugbetaald, waardoor mensen liever wel terugbetaalde medicatie (antibiotica) krijgen. Met daardoor soms een verkeerd gebruik van medicatie als gevolg’, zo spreekt een getuige op de signaaldag in Leuven. Door deze cirkel ontstaat er gezondheidsongelijkheid, structurele verschillen in gezondheid en levensverwachting tussen bevolkingsgroepen. Die verschillen zijn géén kwestie van individuele keuzes, maar ze ontstaan door sociale, economische en omgevingsfactoren. Mensen die in armoede leven, worden vaker ziek én leven korter.
De cijfers zijn alarmerend. Wie in een arme wijk woont, heeft 51% meer kans op diabetes, loopt 2,5 keer meer het risico om langer dan een jaar uit te vallen door ziekte en stelt vaker preventieve zorg uit: 70% meer kans om drie jaar geen tandarts te zien.
Wat moet er veranderen?
- Geen zorg op twee snelheden
Ons gezondheidssysteem lijkt op papier goed uitgebouwd, maar de realiteit voor mensen die chronisch ziek zijn én in armoede leven is anders. Wie ziek is, betaalt vaak dubbel: met geld én met tijd. Enerzijds zijn de medische kosten, in combinatie met het inkomensverlies, vaak bijna onbetaalbaar. Anderzijds zorgen de wachtlijsten ervoor dat er kostbare (zorg) tijd verloren gaat. Er ontstaan twee snelheden in de zorg: wie kan bijbetalen, wordt sneller geholpen. Dat is onaanvaardbaar. We verdienen allemaal toegang tot kwalitatieve zorg, zonder financiële drempels of wachttijden op basis van inkomen.
‘Een huisdier om voor te zorgen helpt veel mensen, maar anderen hebben er kritiek op. Nochtans brengt het veel troost, liefde en steun. Je bloeddruk daalt zelfs als je een huisdier aait.’ Een getuigenis van op de signaaldag in Harelbeke.
Veel mensen geraken de weg kwijt in het kluwen van zorg, instanties en rechten. Welzijnszorg pleit voor automatische toekenning van rechten, maar ook voor toegankelijke, begrijpbare en begeleide zorgverlening op maat. Een menselijke benadering en kennis over de impact van armoede op iemands leven zijn essentieel. Zorg op maat vraagt inzicht in hoe armoede iemands mogelijkheden beïnvloedt. Verder vraagt het begeleiding doorheen het complexe zorgsysteem.
Betere levensomstandigheden, betere gezondheid
Een goede gezondheid begint buiten het ziekenhuis. Wonen, onderwijs, inkomen, leefomgeving – al deze domeinen hebben een directe en indirecte invloed op gezondheid. Alleen met structurele investeringen in betere levensomstandigheden kunnen we gezondheidsongelijkheid écht aanpakken en werken we aan een gezonde samenleving. Daarom moet gezondheid een doel zijn in álle beleidsdomeinen.
Soep op de stoep: zondag 14 december
