Voor de meeste mensen is 15 augustus een extra vakantiedag zonder meer. In het Antwerpse is het dé dag om de moeders extra in de kijker te zetten. Katholieke en orthodoxe christenen vieren op 15 augustus Maria Ten hemelopneming of in de volksmond, Maria Hemelvaart.
Als kind is dit feest me niet direct bij gebleven. Wel 'kende' ik Maria door het bidden van de rozenkrans als moeder Gods. Ik zong ook de vele Marialiederen mee zonder altijd te begrijpen wat ik zong.
'Liefde gaf U duizend namen' is wel blijven hangen. Heeft de liefde van Maria voor God haar zovele namen bezorgd of de liefde van de mensen voor Maria? Maria is immers dé persoon bij uitstek die ons dichter bij God en Jezus kan brengen. Doorheen de geschiedenis en tot op vandaag, heeft Maria veel mensen aangesproken. Dit om heel uiteenlopende redenen, vermoed ik.
In wat volgt, probeer ik te verwoorden waarom Maria voor mij belangrijk is.
Als je de vier evangelies naast elkaar legt krijg je ongeveer het volgende beeld van Maria.
Maria, moeder van Jezus, op de vlucht met haar baby.
Maria, ongerust, op zoek naar haar 12-jarige zoon. Maria die Jezus moet loslaten omdat hij zijn eigen weg gaat. Wat zou ze gevoeld hebben toen Jezus vroeg: 'Wie is mijn moeder?'
Maria op de bruiloft van Kana, terecht gewezen door Jezus: 'bemoei u niet met wat ik moet doen'. Toch geeft ze vol vertrouwen de opdracht aan de dienaren: 'doe maar wat hij zegt.'
Maria blijft haar kind volgen, bang voor wat hem te wachten staat. Machteloos ziet ze hoe Jezus langzaam zijn dood tegemoet loopt. Zijn lijdensweg is haar lijdensweg. Ze staat met Johannes onder het kruis en krijgt een nieuwe opdracht. Na de dood van haar zoon steunt ze de leerlingen door bij hen te zijn en met hen te bidden.
In al deze passages maakt Maria mee wat vele moeders (en vaders) meemaken en dit zorgt ervoor dat vele mensen overal ter wereld zich tot Maria richten met hun zorgen en vragen. Ik ook.
Maar voor mij is Maria niet alleen de moeder van Jezus. Ze is tegelijk de vrouw die in haar zoon de bevrijdende boodschap van het bekende 'Magnificat' geboren doet worden. Dit lied spreekt mij enorm aan en heel dikwijls zing of neurie ik de Taizé-canon 'magnificat anima mea Dominum' (letterlijk: 'mijn ziel maakt de Heer groot', misschien beter gekend onder de woorden: 'nu looft en prijst mijn ziel de Heer').
Waarom dit lied voor mij zo belangrijk is, wordt wellicht duidelijk in een korte overweging bij de evangelietekst zoals alleen Lucas die heeft opgetekend. (Lc.1,39-56)
Context van het lied
De evangelist Lucas legt dit oud christelijk bevrijdingslied in de mond van Maria wanneer ze haar nicht Elisabeth bezoekt. Ingebed in het verhaal van de aankondiging van Jezus' geboorte, vertelt het op een unieke manier iets over Maria, over God en over het kind dat ze draagt.
Luisteren we even aandachtig naar haar lied. De tekst komt uit 'Bijbel in gewone taal' die het lied misschien wat dichter bij brengt, maar, naar mijn gevoel, ook een aantal zaken onderbelicht heeft.
Maria, voorbeeld van vertrouwen en overgave
Ik geef alle eer aan God.
Ik juich voor hem,
Hij is mijn redder.
Hij koos mij uit,
mij een heel gewoon meisje.
Nu zal iedereen over mij zeggen:
'Zij is gezegend'.
Want God, die machtig is en heilig,
heeft iets geweldigs met mij gedaan.
Aan mensen die naar hem luisteren
geeft Hij zijn liefde, nu en altijd.
Hier hoor je Maria dankbaar juichen om de grote dingen die God met eenvoudige mensen doet. Een doodgewoon meisje uit Nazareth wordt door God uitgekozen om moeder de worden van een kind dat Gods zoon genoemd zal worden. Hoe overweldigend moet die boodschap voor Maria geweest zijn!
Na enige aarzeling zegt Maria uiteindelijk vol vertrouwen 'ja'. Zo wordt ze een onmisbare schakel in Gods bedoeling met mens en wereld. Wie zich openstelt voor Gods woord ervaart het wonder van zijn almachtige liefde die leven geeft. Zo redt God mensen van al wat dodelijk is, zo maakt Hij kleine mensen groot!
Hier is Maria voor mij het prototype van de eenvoudige, gelovige mens die zich door God bemind weet en op Hem vertrouwt. God heeft haar opgetild en zal met haar grote dingen doen. Zij beantwoordt zijn liefde en haar hart loopt over van een immense vreugde en dankbaarheid.
Gods wereld
In het 2e deel van het lied wordt duidelijk wat wordt bedoeld met meewerken aan Gods wereld zoals Hij die voor ogen heeft.
God heeft zijn kracht laten zien:
Trotse mensen jaagt hij weg,
en koningen pakt hij hun macht af.
Maar gewone mensen maakt hij belangrijk.
Arme mensen geeft hij veel,
maar rijke mensen krijgen niets.
God is zijn liefde voor Israël niet vergeten.
Daarom helpt hij zijn volk.
Dat had hij beloofd aan onze voorouders,
aan Abraham en aan iedereen
die na hem kwam.
Gods wereld is een wereld op zijn kop: wie macht heeft valt van zijn troon, wie het hoog in zijn bol heeft, valt van zijn voetstuk en moet een toontje lager zingen. Rijke mensen worden met lege handen weggestuurd. Armen krijgen veel. Kleine, arme, onderdrukte en hongerige mensen maakt hij groot.
Het danklied wordt een bevrijdingslied voor al wie niet meetelt. God is een barmhartige God (minder duidelijk in bovenstaande tekst) die een ondubbelzinnige keuze maakt: Hij neemt het op voor de kleine mens en gaat in tegen het streven van de mens naar eigen belang, macht, aanzien en rijkdom, ten koste van anderen.
Jezus bevrijdt
Het is niet toevallig dat Maria haar zoon Jezus moet noemen, 'hij die redt en bevrijdt'. Het Magnificat van Maria weerspiegelt naast het werk van God ook het levenswerk van Jezus: mensen bevrijdend nabij zijn. Gewone mensen zijn voor hem belangrijk. De gekwetste mens, de blinde of lamme, tilt hij op. De mens die zich van God afkeert, de mens die God zoekt, haalt hij erbij. Door zijn manier van zijn en handelen zet hij de machthebbers van die tijd vaak voor schut.
Slotbeschouwing
Het lied van Maria is niet de eerste of enige lofzang voor God. Het bevat woorden en citaten uit het Oude Testament. Het doet denken aan het lied van de onvruchtbare Hanna (1Sam.2, 1-10). We horen in het lied de vreugdekreet van Myriam na de bevrijding uit Egypte (Ex.15, 2 0-21). Het einde van de lofzang plaatst Gods' belofte 'Ik zal er zijn ' in de geschiedenis, van Abraham tot zijn nageslacht in eeuwigheid. Dus ook voor ons!
Zo wordt het 'Magnificat' voor mij een soort manifest van Gods bevrijdende aanwezigheid in de wereld, belichaamd in Jezus, dank zij het geloof, het vertrouwen en de overgave van een eenvoudige vrouw. Het lied is een magnifieke hulde aan God, een lied van hoop en vertrouwen en voor mij een ondubbelzinnige oproep om mee te werken met God aan de bevrijding van de mensen!
Is dat geen reden om te zingen: 'magnificat anima mea Dominum'?
Niet alleen op het hoogfeest van Maria Tenhemelopneming maar elke keer we Gods liefde mogen ervaren en, zoals Maria, ingaan op zijn uitnodiging om met Hem mee te werken.
Mia Lamaire
