“En vrede op aarde aan alle mensen die Hij liefheeft”

Afgelopen vrijdagnacht keurde de VN-Veiligheidsraad unaniem een resolutie goed die naar vrede moet leiden voor Syrië. Haast vijf jaar nadat de oorlog er losbarstte en naar schatting een kwart miljoen doden, ontelbare gewonden en een veelvoud aan vluchtelingen later, is dat geen dag te vroeg. En of de VN-tekst daadwerkelijk enige kans op slagen heeft, is nog maar de vraag. Tegelijk mag de betekenis van dat internationaal breed gedragen stappenplan niet worden geminimaliseerd. Want voor het eerst in lange tijd slagen de absolute grootmachten er opnieuw in alvast onder elkaar een vergelijk te vinden over een dergelijke uiterst ingewikkelde en gevoelige situatie. Zo eindigt dit gitzwarte 2015 vol geweld, onrust en angst misschien toch nog met een glinster hoop. 

En die hoop is meer dan broodnodig in een jaar waarin opnieuw massaal doden en gewonden te betreuren vallen op de talloze slagvelden en bij de eindeloze reeks terreuraanslagen die onze wereld in dit tijdsgewricht zo geselt. Tientallen miljoenen mensen, we kunnen het niet genoeg beklemtonen, strompelen op ditzelfde ogenblik over de wereld op de vlucht voor geweld en uitbuiting. Honderden miljoenen anderen ontberen onverkort de meest elementaire basisrechten zoals voldoende voedsel, een fatsoenlijk dak boven het hoofd, degelijk onderwijs en noem maar op.  “Kerstmis wordt dit jaar een farce, want de hele wereld is in oorlog”, liet paus Franciscus zich onlangs somber maar raak ontvallen. 

Het levenloze lichaam van het driejarige Syrisch-Koerdisch jongetje Aylan Kurdi, dat aanspoelde voor de kusten van het Turkse luxeoord Budrum, groeide terecht uit tot de icoon van 2015. Samen met zijn gezin was hij naar niets anders op zoek dan naar een beter leven. Een gruwelijke verdrinkingsdood werd zijn lot. De totale onschuld, vermoord door mensen die dodelijke mechanismen in werking stellen: van de IS-terreur waarvoor de familie op de vlucht sloeg, over het Turkse gastland dat hen nooit in de armen sloot, tot de gewetenloze smokkelaars die duizenden dollars aftroggelden voor een gammel bootje. En ja, ook de internationale gemeenschap heeft bloed aan haar handen. Al jaren kijkt ze vooral toe hoe de hele regio zichzelf verteert nadat de Bush-administratie destijds met een op leugens gebaseerde inval in Irak de lont definitief in het kruitvat stak. Actief ingrijpen bleef beperkt tot bombardementen die de bevolking nog meer in de armen van terroristen drijven, tot het leveren van wapentuig aan groepen die alles behalve overtuigen en tot het steunen van dictatoriale regimes die de eigen bevolking verknechten. 

Toch is in veler ogen, zeker in het Westen, vooral de islam de kop van jut. Wat uiteraard niet hoeft te verwonderen, want het is onmiskenbaar dat Islamitische Staat, al-Qaeda, Boko Haram en consorten hun wreedheden ideologisch legitimeren met een interpretatie van die godsdienst. Net zoals het theocratische regime in Iran, het koningshuis in Saudi-Arabië en andere moslimregeringen onverminderd mensenrechten met voeten treden, zich beroepend op de Koran of eruit afgeleide tradities. Toch is het al te goedkoop de hele moslimwereld eenzijdig over die kam te scheren. De overgrote meerderheid verafschuwt wel degelijk al dat onrecht en geweld die in de naam van Allah en zijn Profeet gebeuren. 

Maar vooral houden we best voor ogen hoe de geschiedenis tegelijkertijd bol staat van hoe net godsdiensten ook tallozen en hele samenlevingen naar hogere niveaus wisten te tillen. Zeker in onze contreien waar nogal wat onbegrip en verdachtmaking hun deel zijn, mag best eens worden onderstreept hoe ze een uniek ethisch-moreel oriëntatiekader bieden dat mensen kan helpen in hun oordeelsvorming en samenlevingen in het weven en versterken van de nodige cohesie. Net zoals door hen geïnspireerde dienstverlening in onderwijs, ziekenzorg, ontwikkelingshulp, vluchtelingenopvang en op zovele andere terreinen ronduit verbluffend is en wereldwijd op vele plekken onvervangbaar blijft. En wie durft er te beweren dat zonder de vele religieuze tradities ons culturele erfgoed niet minder indrukwekkend en fascinerend zou zijn? Ja, godsdiensten en kerken kunnen wel degelijk een samenleving verrijken. Of zoals de Duitse christendemocraten van het CDU het eerder deze maand op hun partijcongres rechttoe rechtaan stelden: zonder zou Duitsland geestelijk armer en maatschappelijk kouder zijn. Geheel in die lijn beklemtoonde kopstuk Angela Merkel in haar slottoespraak tot dat congres dat haar land mensen in nood nooit de rug zal toekeren.

Net in datzelfde weekend hield in de Sint-Romboutskathedraal van Mechelen Jozef De Kesel zijn eerste homilie als aartsbisschop. Hij beklemtoonde dat de Bijbelse God geen onverschillige God is. Maar integendeel wij mensen Hem alles waard zijn. En Hij juist daarom vraagt dat ook wij ons de wereld zouden aantrekken, de zwaksten eerst.  “De vreugde en de hoop, het leed en de angst van de hedendaagse mens, vooral van de armen en van alle lijdenden, zijn ook de vreugde en de hoop, het leed en de angst van Christus’  leerlingen; en er is niets echt menselijks, of het vindt weerklank in hun hart’’, haalde De Kesel de openingswoorden aan van Gaudium et Spes, de constitutie die het Tweede Vaticaanse Concilie vijftig jaar geleden afkondigde over de plaats van de kerk in de wereld van vandaag.  “Dat is de roeping die de kerk van Godswege heeft ontvangen. Geen extravagante of spectaculaire projecten. Maar een zoeken naar een consequente beleving van het evangelie”, sloot de aartsbisschop zijn preek af. 

Onze wereld hongert en dorst naar die boodschap, in woord en daad, meer dan ooit.

Zalig Kerstmis, Vredevol 2016!

Uw reacties zijn welkom op geert.dekerpel@tertio.be