Onverwachte hoop

Het belangrijkste klimaatakkoord sinds Kyoto in 1997 is een feit. Maar daarmee is de kous natuurlijk niet af. Het onderhandelingswerk mag dan succesvol zijn afgerond, het hangt van de uitvoering op het terrein af of de woorden van de Franse minister van Buitenlandse Zaken en conferentievoorzitter, Laurent Fabius –  “Dit is een historisch akkoord”  – gewettigd zijn, zelfs al gaat het om een juridisch bindend akkoord. Wellicht weten we over vijf à tien jaar meer. De krachtlijnen van het Paris Agreement zijn niet mis: de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 graden (met de mogelijkheid op te schuiven naar maximaal 2 graden) en de financiering van een klimaatfonds voor minimaal 100 miljard dollar zijn best ambitieuze doelstellingen. Zoals bij elk akkoord zijn er belangrijke leemtes: dat we af moeten van fossiele brandstoffen tegen het eind van deze eeuw haalde de eindtekst niet. Het is meteen het grootste tekort van het voorliggende akkoord.

Toen de COP21 haar tweede week inging, bereikten ons vanuit de Franse hoofdstad hoopvolle berichten. De voorbereidende onderhandelaars hadden hun werk grondig gedaan. Het kon enkel nog misgaan bij de politieke onderhandelingen. Laat dat nu net de achilleshiel zijn van vorige pogingen tot akkoord. Met het voorbeeld van België – geen akkoord bij de start van de klimaatconferentie – nog zeer vers in het geheugen was het bang afwachten. Zeker toen de Saudi’s midden vorige week stevig dwarslagen, vreesden waarnemers een herhaling van Kopenhagen (2009). Alle partijen gaven toen weliswaar aan hun CO2-uitstoot te beperken, maar dan op vrijwillige basis. Quod non.

Het was Catherine McKenna, de nieuwbakken Canadese klimaatminister, die het tij deed keren: zij pleitte openlijk en onomwonden voor een limiet van anderhalve graad opwarming. Om dat te bereiken, nemen de Canadezen zich voor tegen 2050 volledig op hernieuwbare energie te draaien. De kritiek dat 35 jaar daarvoor een onrealistisch korte termijn zou zijn, werd van tafel geveegd door het getuigenis van Uruguay. Dat Zuid-Amerikaanse land kon in amper 10 jaar overschakelen op 95 procent hernieuwbare energie; daardoor zag het zijn CO2-uitstoot en ecologische voetafdruk indrukwekkend dalen. Waar een politieke wil is, is blijkbaar een ambitieuze weg naar duurzaamheid op middellange termijn mogelijk.

Ook religieuze leiders hebben voor en tijdens de klimaatconferentie van Parijs gepleit voor een evenwichtig en rechtvaardig akkoord. In augustus riepen moslimgeleerden en –klimaatactivisten op tot actie: zij hoopten hiermee vooral hun geloofsgenoten uit olieproducerende landen te inspireren het voor het klimaat op te nemen. Twee maanden daarvoor had paus Franciscus zijn ecologische encycliek Laudato Si’  gepubliceerd. Tijdens zijn toespraak voor de VN in september en zijn Afrikareis in november herhaalde hij zijn boodschap:  “We hebben de grens bereikt. Verder doen betekent zelfmoord.”  Eind oktober eiste de katholieke kerk – bij monde van de voorzitters van de Continentale Associaties van Bisschoppenconferenties – een ambitieus akkoord. En vlak voor de conferentie stuurde de dalai lama een videoboodschap waarin hij stelde dat we  “niet tot God of Boeddha moeten bidden, maar een oplossing moeten vinden voor een probleem dat we zelf gecreëerd hebben.”

Zorg voor de Schepping stond de jongste maanden ook in Belgische christelijke geloofsgemeenschappen centraal. Tijdens zijn aanstellingsviering afgelopen zaterdag benadrukte nieuwbakken aartsbisschop Jozef De Kesel nogmaals dat  “eerbied en zorg voor de planeet die we bewonen”  tot de kern behoort van wat het evangelie van gelovigen vraagt.

Het lijkt erop dat het nieuwe akkoord een boodschap van onverwachte, maar broodnodige hoop uitstuurt. Dat het lichtpuntje in donkere dagen uitgerekend uit Parijs komt, is meer dan zomaar symbolisch. Dat het gebeurt in de dagen voor Kerstmis, mag ons hoopvol stemmen. Laten we er na de geboorte van de Heer maar zo snel mogelijk en met zijn allen werk van maken.

Uw reacties zijn welkom op geert.decubber@tertio.be