Duits hoogleraar sociologie Hans Joas wijst met klem de seculariseringsthese af. “Te veel gevallen zijn met die voorstelling van een oorzakelijke samenhang van modernisering en secularisering niet te verenigen”, zegt hij in Tertio van 9 januari 2019. Hij stelt een alternatief voor: “een politieke sociologie van religie”.
“Om misverstanden te vermijden: de seculariseringsthese beweert niet simpelweg dat secularisering bestaat”, zegt Hans Joas. “Als je de realiteit in veel Europese landen voor ogen houdt, kan je niet ontkennen dat er een massieve achteruitgang van religie is. Sommigen denken dat de seculariseringsthese niets anders is dan dat. Als ik die these betwist, dan denken ze dat ik de duidelijke feiten ontken. Maar dat is niet het geval.”
“De seculariseringsthese beweert een verklaring te hebben voor die achteruitgang van religie, namelijk dat modernisering – in de zin van economische groei, betere levensomstandigheden, wetenschappelijke en technische vooruitgang – de achteruitgang van religie verklaart”, legt Joas uit. “Dat betwist ik omdat er te veel gevallen zijn die met de voorstelling van een oorzakelijke samenhang niet verenigbaar zijn.”
“Ik verdedig een politieke verklaring: een politieke sociologie van religie”, stelt de socioloog. “Voor de ontwikkeling van religies staat vooral de vraag centraal hoe kerken en geloofsgemeenschappen zich in sommige historisch bepalende fases verhielden tot de centrale politieke vragen van toen. In de 19de eeuw werd de katholieke kerk bijvoorbeeld in Polen of Ierland een belangrijke acteur bij de nationale onafhankelijkheid. Daardoor kon ze de loyaliteit van een groot deel van de bevolking winnen of behouden. Had ze zich ander verhouden, was het anders gelopen.”
Lees het volledige interview deze week in Tertio.
Proefnummer of abonnement: www.tertio.be
