Aimé Mpane is een van de meest gelauwerde hedendaagse Afrikaanse kunstenaars met expo’s over de hele wereld en nu ook in het Museum voor Schone Kunsten in Brussel (KMSKB) met Remedies. Het geweld van de zwarte activist liet hij achter zich om zijn stem nog krachtiger te laten klinken via de kunst. Noties als restauratie, compensatie en excuses ruilde hij in voor dialoog, verzoening en collectief herstel. “We zijn allemaal gelijk, één universeel lichaam.”
“Mijn discours is uit op dialoog, verzoening en eerbied voor alle volkeren”, verklaart hij zijn eigenzinnige kijk. “Ik hanteer een ander uitgangspunt dan de activist omdat ik geloof dat geweld geen uitweg biedt. We moeten strategieën ontwikkelen die ons naar de andere leiden. Woorden als restitutie, verzoeningscommissie, black lives matter of excuses vormen voor mij slechts de actualiteit rond de fundamentele kwesties. Ook het raciale thema van de huidskleur interesseert mij niet, het is me te banaal, te achterhaald en secondair. Het biedt geen uitweg want mijn huid zal nooit blank worden. De Bantoe-filosofie dat de hele mensheid een enkel lichaam vormt en samen tot oplossingen moet komen, is mij dierbaar. Hoe meer we elkaar aanvallen, hoe meer we onszelf schade berokkenen, want we maken allen deel uit van één sociaal lichaam. Vanuit die geest spraken ook Martin Luther King, Nelson Mandela en Desmond Tutu. Als Mandela en Tutu een andere dan de Ubuntu-filosofie hadden uitgedragen, zouden er extreme vereffeningen hebben plaatsgevonden. Dat Mandela na al die jaren gevangenschap zo verzoenend sprak, toont de kracht van zijn filosofie.”
Dekolonisatie
“Ik hou niet van herstelbetalingen”, vervolgt hij. “Als jou een kind werd ontnomen, zal de betaling van 1 miljoen euro dat niet rechtzetten. Zo kom je nooit tot vergeving. Excuses, teruggave van kunstobjecten en financiële restitutie kunnen rechtvaardige middelen zijn als ze worden uitgevoerd met het juiste geweten. Wat telt, is dat men wederzijds respect betoont en zich op een gelijk niveau zet. Als we allen dezelfde pijn voelen, dan zijn de excuses oprecht en belangeloos. Dekolonisatie is allereerst een persoonlijke en experimentele opdracht alvorens het een collectief werk wordt.”
Universele gemeenschap
“De spijtbetuigingen van koning Filip waren belangrijk maar ook slechts een begin. Ik verwerp ze niet, maar ze lossen niet alles op. We weten niet onder welke omstandigheden de koning die woorden uitsprak. Alleen hij weet of ze van binnenin kwamen. Wat mij interesseert, is de initiële intentie: dat men het probleem van de ongelijkheid regelt en het erover eens is dat we allen deel uitmaken van dezelfde universele gemeenschap; dat we de pijn van de ander kunnen voelen, ook de pijn van de dader, en kunnen zeggen: ‘dat kan mij ook overkomen’.”
Het uitgebreide interview met beeldhouwer, schilder en installatiebouwer Aimé Mpane leest u deze week in Tertio.
