“Ruimte voor spontaan gedrag”

“In Afrika wordt geloof makkelijker aanvaard.” Dat stelt cultureel antropoloog en filosoof Peter Abspoel. Al moet je volgens hem de groei van het christendom op het zwarte continent niet idealiseren. “Mensen verliezen de grond onder hun voeten en de samenleving wordt steeds harder.” Tertio zocht de auteur van ‘Zingeving in het Westen’ op voor een gesprek over traditie en zingeving.

Abspoel deed voor zijn proefschrift etnomusicologisch onderzoek in Afrika. De ideeën die hij over traditie had, bleken niet te kloppen: “Je denkt dat het leven in zo’n Afrikaans dorp weinig ruimte biedt voor zelfontplooiing. Bepaalde rollen liggen wel vast, maar tegelijk wordt er heel veel ruimte geboden voor spontane vormen van gedrag, zoals de eigen manier van dansen.”

De antropoloog stelde vast dat mensen dikwijls niet weten waarom ze een handeling uitvoeren: “Als ze een ingewikkeld ritueel uitvoerden, vroeg je als antropoloog waarom ze dat deden en verwachtte je een verklaring en allerlei metafysische theorieën. Maar het antwoord was meestal simpelweg: zo doen we dat gewoon.”

Volgens Abspoel verwarren we bewust handelen met kunnen uitleggen waarom je iets doet: “Als iemand gitaar speelt, zegt niemand dat hij dat onbewust doet. Vraag je de gitarist het uit te leggen, dat staat hij met zijn mond vol tanden. Ook bij ons is er dus een domein van het leven dat zich grotendeels onttrekt aan het bereik van de talige reflectie.”

Lees het volledige interview in Tertio.