“Sublieme vernedert en verheft”

“Het sublieme is aan herontdekking toe. Het is geen voorbijgestreefd romantisch concept. Juist in deze chaotische en egocentrische tijden kan de ervaring van het sublieme rust brengen in de onrust, hoop in de wanhoop, zin in de onzin, lust in de onlust, vreugde in het lijden”, stelt Bart Vandenabeele, hoogleraar esthetica en kunstfilosofie aan de UGent en auteur van het boek The Sublime in Schopenhauer’s Philosophy.

“Het sublieme stoot af en trekt aan, vernedert en verheft. De contemplatie van het sublieme maakt dat we loskomen van ons ego en onze nietigheid in het universum beseffen, maar tegelijk kan het de voorbode zijn van verzaking of beaming. Filosoof Arthur Schopenhauer heeft wellicht te veel de klemtoon gelegd op het ascetische tot bijna een wereldverachting. Minder uitgewerkt bij hem is de mogelijkheid dat deze ervaring leidt tot het omarmen van het leven. In mijn boek werk ik dat wel uit”, verduidelijkt Bart Vandenabeele.

“Het besef van onze broosheid en sterfelijkheid hoeft niet te leiden tot nihilisme. De onlustervaring kan getransformeerd worden in iets waardevols. Het ontzag voor de grootsheid van de natuur kan ook een passie voor het leven opwekken, waardoor we rust in de onrust, lust in de onlust, vreugde in het lijden vinden. We worden boven onszelf uitgetild, maar op een manier die haaks staat op de zelfverheffing en de zelfoverschatting die in onze cultuur overheersen. Het gaat over een vorm van sereniteit die een tegengif biedt tegen wanhoop, ontreddering en nihilisme. Het gaat om vrede vinden met de onvrede die we altijd hebben over onszelf, de anderen en onze wereld. Paradoxaal genoeg kan de openbaring van mijn nietigheid leiden tot een grotere eerbied voor hét leven.”