Buitengewoon

Neem nu het M-decreet – de  “M”  staat voor  “maatregelen voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoefte”  – dat volgende week wordt ingevoerd. Na vijftien jaar van debat over het inclusief onderwijs wil de overheid het ermee definitief tot de norm verheffen. Het buitengewoon onderwijs moet de echte uitzondering worden. Nochtans telt dat onderwijsniveau niet meer dan 50.000 van de zowat 1 miljoen leerlingen. Maar daarmee is onze regio wel koploper. En het jongste decennium is het aantal kinderen dat blijkbaar niet meer mee kan in het gewone onderwijs met twaalf procent toegenomen. Bepaalde groepen zijn bovendien oververtegenwoordigd of belanden er te snel in, zoals leerlingen uit milieus met een lage sociale status, met taal- of gedragsproblemen of met leerstoornissen. Ook het kostenplaatje springt in het oog: leerlingen in het buitengewoon onderwijs nemen samen met de 15.000 kinderen met een beperking die nu al les volgen in het gewoon onderwijs (GON) bijna tien procent van het totale onderwijsbudget of ongeveer 880 miljoen euro voor hun rekening.

Het M-decreet wil de boeg omgooien door kinderen die dankzij redelijke aanpassingen gewoon onderwijs kunnen volgen, het recht te geven zich in een gewone school in te schrijven. Onder zo’n redelijke aanpassingen vallen bijvoorbeeld specifieke leermiddelen, toegankelijk maken van lokalen en aangepaste toetstijden. En ook leerlingen voor wie dergelijke aanpassingen om de gewone leerdoelen te halen onredelijk blijken, kunnen zich voortaan toch in een gewone school inschrijven. Die moet dan samen met het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) en de ouders nagaan of een individueel aangepast curriculum mogelijk is. Buitengewoon onderwijs moet de allerlaatste optie worden. Middelen en mensen die daar vrijkomen, zullen als extra ondersteuning worden ingezet in het gewone onderwijs, toch wat het basisniveau betreft.

Het klinkt veelbelovend. Vandaag worden nog al te vaak kinderen uit het buitengewoon onderwijs gestigmatiseerd; levenslang. En leerlingen uit het gewone onderwijs kunnen er baat bij hebben op een vanzelfsprekende manier in contact te komen met wie  “anders”  is. Maar zal dat in de concrete klas- en schoolpraktijk wel kunnen functioneren? Nu al staat het water velen in het gewone onderwijs aan de lippen. Zeker, leerkrachten moeten over de nodige basisvaardigheden beschikken om aansprekend les te kunnen geven aan een groep met heel uiteenlopende karakters en noden. Maar tussen dat en bijkomend nog een kind met een ernstige handicap of stoornis evenwaardig tot zijn recht laten komen, is een heel ander paar mouwen. Zal de bijkomende ondersteuning tegenover de andere,  “gewone”  kinderen, trouwens net niet tot extra stigmatisering of frustratie leiden? En wat als ouders zich niet neerleggen bij wat de school beslist, in welke richting dan ook? Nog meer overleg, rapportering en wie weet rechtszaken?

Voorbij deze en andere praktische opwerpingen moet vooral de vraag worden gesteld wat er toch zo fout is aan het huidige buitengewoon onderwijs? Alvast niet dat het ons in andere landen wordt benijd. Het antwoord ligt in het VN-verdrag over de rechten van personen met een handicap, door België geratificeerd in 2009. Dat bepaalt dat ook deze mensen recht hebben volwaardig deel te nemen aan de maatschappij. Het M-decreet, zo luidt het op het departement onderwijs, is daarbij een eerste belangrijke stap. Kortom, wie buitengewoon onderwijs volgt, wordt dan blijkbaar dat volwaardige leven ontzegd? Terwijl de hele opzet van deze sector met zijn unieke expertise evident krak het tegenovergestelde beoogt. 

Hoe veelzeggend is het dat parallel aan het invoeren van het inclusief onderwijs er nu scholen worden opgericht voor hoogbegaafde leerlingen en daar al bij al weinig commotie over ontstaat. Van  “buitengewoon”  onderwijs gesproken dat ingaat tegen de inclusiegedachte.

Uw reacties zijn welkom op geert.dekerpel@tertio.be