De jaarlijkse vergadering van het Wereld Economisch Forum in Davos vorige week heeft het mondiale economische raderwerk weer geolied. De uitdagingen zijn ook niet min. Voor het eerst is klimaat prangender dan geopolitieke spanningen en handelsoorlogen. Toch blijft één mantra overeind: zonder groei geen welvaart. In de marge van die hoogmis laten tegenstemmen zich horen. Tertio haalt verhaal bij een econoom, een psycholoog en een ondernemer.
Wie tegen die kolkende stroom van het economische groeimodel in roeit, werd lang weggezet als naïeve wereldverbeteraar. Maar de kansen keren. Niet het minst omdat de excessen talloze slachtoffers maken, ook bij ons. “Met onze BNP-fetisj verwarren we middel en doel”, vat economist Géraldine Thiry (ICHEC) het probleem van een economie met oogkleppen samen. “We moeten onze sociale zekerheid en ons welbevinden behouden zonder de gehechtheid aan het BNP dat slechts een middel is, geen doel. Middelen en doelen hun juiste plaats toekennen vergt veel ideologisch en psychologisch grondwerk. Er moeten alternatieve middelen worden aangeboord en we moeten ook een betere verdeling beogen. Je zou kunnen instemmen met minder groei en met dat “afgestane” geld de sociale zekerheid voor kwetsbare mensen financieren. Dan zet je het in waar het meest nodig is, niet voor consumptie en luxe.”
Economie, geen hulp
Als winstmaximalisatie en kostenreductie de belangrijkste maatstaven voor een gezonde economie worden, valt een deel van de bevolking tussen de plooien. De sociale economie zet kwetsbare mensen aan het werk en reduceert zo hun maatschappelijke kost. Ook dat heet winst, want ondanks de subsidies draagt de sector meer bij tot de samenleving dan ze eraan onttrekt, toont een kosten-batenanalyse van de koepelorganisatie HERWIN aan. “Sociale economie is geen hulp, maar een echte economische activiteit”, zegt ondernemer Luc Daelemans.
Zeepbel
Ook Vlaanderens bekendste psychoanalyticus, Paul Verhaeghe (UGent), waarschuwt in zijn boeken Identiteit en Autoriteit en op talrijke publieke fora voor de uitwassen van het neoliberale denken. “Het vrijemarktdenken maakt mens en samenleving ziek. De onstuitbare groei is een zeepbel gebleken. We creëerden een infernaal systeem: eerst putten maken om dan pseudogroei te realiseren”, schetst Verhaeghe.
Lees het volledige dossier in Tertio van deze week
