Ziekte en kunst vormen geen gebruikelijk tweespan maar gaan toch vaker samen dan verwacht. Er is uiteraard de omvangrijke westerse kunstgeschiedenis van lijden, dood en opstanding. Maar kunstenaars werden ook geïnspireerd door het persoonlijke lijden en door de collectieve vertwijfeling bij epidemieën. Vroeger kwamen vooral kwalen en plagen in beeld vanuit het perspectief van de wanhoop of van de hoop op genezing. De jongste eeuwen kwamen de particuliere omgang met ziekte en dood en de persoonlijke beleving op de voorgrond.
Ziektes en aandoeningen van lichaam en geest zijn de ruis die standaard op het menselijke bestaan zit. Een dodelijke epidemie is de spreekwoordelijke “donderslag bij heldere hemel” waar men wel voor beducht, maar niet op bedacht is. Als zo’n epidemie dan toch opduikt, infiltreert ze diep in de samenleving.
Corona
Toen de pestepidemie in 1347 Europa bereikte, vaagde ze in een eeuw tijd minstens een kwart tot een derde van de Europese bevolking weg. De alomtegenwoordigheid van de dood vond een artistieke neerslag in prenten en miniaturen, maar vooral in de pestheiligenbeelden. Sinds een paar generaties is het schrikbeeld van een moordende epidemie naar de rand van het westerse blikveld verbannen. Tot zich begin 2020 een pandemie aandiende die heel de wereld in haar greep houdt. Plots werden doden zonder ceremonieel afscheid begraven, werd vrijheid aan banden gelegd en werden angst en onzekerheid deel van de mondiale dagelijkse realiteit. De immer op actuele kwesties gefocuste, dissidente Chinese kunstenaar Ai Weiwei kon de corona-epidemie alvast niet links laten liggen.
Ziek- en doodsbed
In de kunst van de 19de eeuw, die zich zowel het patent van onvergelijkelijke artistieke ommezwaai als van kleffe academische pathetiek toeëigende, namen ziekte en aftakeling een bijzondere plaats in. Het ziek- en doodsbed kreeg er in vele gedaantes een reden van bestaan, maar het lukte slechts weinigen de sfeer errond treffend en waarachtig weer te geven
Keith Haring
Voor wie in de jaren 1980 jong was, leek het leven één langgerekt feest, maar hiv sloop mee de dansvloer op en richtte een ongeziene ravage aan. De aidsepidemie werd de pretbederver die niemand verwacht had en wierp een dodelijke schaduw over de feestvierders. Niemand gaf de levensdrift en agonie van die generatie overtuigender weer dan de Amerikaanse kunstenaar Keith Haring.
Abonneer of vraag een proefnummer via www.tertio.be
U kan ook gebruikmaken van de voordelige 12x12-formule: stort 12 euro en ontvang 12 weken Tertio. Klik hier voor meer info.
