In Vlaanderen krijgen ruim 33.000 jongeren in nood een vorm van begeleiding. Een zorgwekkend fenomeen waarvan de uitwassen geregeld de media halen. Luc Deneffe is directeur van De Wissel, een organisatie met verschillende centra voor jeugdhulp. Zijn pleidooi is onverbloemd: “Niet de grote methodes maken het verschil, wel een relatie van nabijheid en vertrouwen”.
“Jeugdzorg komt voort uit een terechte bekommernis van de samenleving om voor kwetsbare jongeren te zorgen. Maar het spijtige gevolg is dat we hulp daardoor moduleren en niet langer in de samenleving integreren”, legt Deneffe de vinger op de wonde. “De samenleving moet herbergzamer worden. Ze moet zich afvragen waarom haar systemen zoals onderwijs- en vrijetijdsorganisatie uitsluiting creëren. Naar analogie met ‘good design enables, bad design disables’ geloof ik dat ‘good society enables, bad society disables’.”
De talrijke mislukte hulprecepten bevestigen kwetsbare jongeren in de gedachte dat ze “niets waard zijn”. De Wissel wil het stramien van problematiseren-labelen-oplossen doorbreken door met een andere blik naar de jongeren te kijken. Niet de grote methodes maken het verschil, maar een relatie van nabijheid en vertrouwen. “Zelfredzaamheid is geen absolute waarde”, vindt Deneffe. “In de meeste hulpverlening wordt eerst voldoende afstand ingebouwd om dan een klein beetje toenadering toe te laten. Wij keren dat om: de relatie staat centraal, pas in tweede instantie beschermen we ons tegen uitwassen.”
“Maar de allersterkste sleutel tot verandering is de eigen kracht van de jongeren en hun omgeving. De hulpsector zet experten in om hun gedrag bij te sturen, maar vaak hebben jongeren en hun omgeving zelf het passende puzzelstukje in handen. We moeten ons niet bezighouden met wat fout zit, maar focussen op het kleine stukje positiviteit dat rest, zodat dat uiteindelijk groter wordt dan het negatieve. De basis van opvoeden is versterken wat geen energie vraagt.”
De Wissel kleurt al eens buiten de lijntjes en durft risico’s te nemen. “Als we in de jeugdzorg enkel risicovermijdend werken, komen vele kansen niet aan bod”, ondervond Deneffe. “Dat is een ongelooflijke waardevernietiging. Wij zien alleen het falen of het misbruik en kijken vaak verkeerd naar hulp. Dat begint bij de taal. ‘Hulpverlening’ verwijst naar een zorgvraag van de hulpbehoevende aan de maatschappij, terwijl die zorgbehoevende ook waardevol bijdraagt. Daarom spreek ik liever over ‘hoopverlening aan elkaar’. Kwetsbare mensen hebben horden genomen die ik nooit heb moeten nemen. De samenleving zou die kracht moeten erkennen.”
Lees het volledige beklijvende getuigenis van Luc Deneffe in de nieuwste Tertio.
Abonneer of vraag een gratis proefnummer op www.tertio.be
