Alhoewel de samenleving steeds verder seculariseert, hebben mensen nog altijd religieuze ervaringen. Het summum daarvan is een eenheidservaring met God. De 14de-eeuwse Brabantse grootmeester in de mystiek, Jan van Ruusbroec, heeft in verschillende werken de lange weg daar naartoe treffend beschreven. Maar ook in de 21ste eeuw komen zulke ervaringen voor.
De in het Nederlandse Dongen geboren kapucijn Klaas Blijlevens (1938) gaat in zijn boek Ruusbroec in gesprek met drie vrienden dieper in op de geleidelijke groei naar een eenheidservaring met God. “De top van het mystieke beleven is niet alleen dat ik de eenheidservaring met God beleef, maar dat in de beleving van de godsrelatie het schepsel-zijn en het God-zijn vervagen als twee aparte eenheden omdat de volledige eenheid wordt beleefd”, zegt Blijlevens in Tertio nr. 1.183 van 12 oktober.
Genade
Hij benadrukt evenwel dat de eenheidservaring niet “veroverd” kan worden. Het gaat om een gave Gods. “Ik kan mezelf niet tot mysticus maken”, stelt de kapucijn. “Het gaat om de genade, dat wil zeggen de bevalligheid, de welwillendheid van God.” Een middel om tot een Godsontmoeting te komen is volgens Blijlevens het gebed. Hij gebruikt daarvoor de metafoor van een raket die naar de maan wordt afgeschoten. “Het woordgebed is de stuwmotor die me stuwt in de richting van God, die niet in woorden te vatten is. Ruusbroec heeft me duidelijk gemaakt dat gebed weliswaar begint met het woordgebed, maar evolueert naar mystiek, wanneer dat woordgebed woordeloos wordt.”
Iconen
De Nederlandse kunstenares en predikant Anne-Marie van der Wilt (1965) had als meisje van twaalf al verscheidene mystieke ervaringen. Ze maakt sinds een tiental jaar eigentijdse iconen die iets weerspiegelen van het licht dat ze waarnam tijdens een recentere Christuservaring. “De gestalte was doorstraald met warm, helder licht en was het Licht zelf”, schrijft ze in Verwonderd door Licht. “Een icoon maken in de traditie is niet iets dat je zomaar doet. Er gaat gebed aan vooraf en meditatie. Christelijke meditatie heeft mijn leven echt veranderd”, vertelt ze. “Een mystieke ervaring meemaken, ervaar ik als een wonder. Het is een wonder dat je een glimp mag opvangen van een andere werkelijkheid, van een niet-zintuigelijke, niet te verklaren werkelijkheid.”
