Wie over zaken van eeuwigheidswaarde schrijft, blijft altijd actueel. Dat was de overtuiging van Simone Weil (1909-1943). De filosofe die niet door de minsten geroemd werd als “heilige” en “genie” maar evenzeer hevige critici had, is er zelf het sprekende voorbeeld van. Voor de zomerreeks “relevante denkers” belicht filosoof Jacques De Visscher in Tertio 962-963 van 18/7/’18 het gedachtegoed van deze buitengewone vrouw die volgens Albert Camus “de enige echt grote geest van onze tijd” was.
Weil ageerde gepassioneerd voor sociale en psychologische emancipatie van de mens. Gaandeweg ontdekte ze dat de mens ook uitgenodigd is spiritueel te leven. Als iemand die uit Plato’s grot is ontsnapt en door het Licht is geïnspireerd, voelde Weil zich geroepen om naar de grot terug te keren om de onwetenden te onderwijzen en te emanciperen. Daarmee beantwoordt ze filosofisch de niets ontziende dominantie en vernederingen van industriële, politieke en geestelijke leiders. Naast democratie en sociaaleconomische bevrijding is er immers vooral behoefte aan inzicht.
Weils bezorgdheid gaat naar de onvrijheid van wie onder gezag in despotische omstandigheden dient te werken. Ze gelooft dat niets in de wereld de mens kan beletten om in vrijheid te willen leven. Nooit, wat er ook moge gebeuren, kan hij knechtschap aanvaarden – om de evidente reden dat hij denkt. Niettemin lijkt het erop dat hij als slaaf ter wereld komt en dat knechtschap zijn droevig lot is. Die slavernij is niet automatisch het gevolg van de arbeid zelf of van het werk in opdracht. Afstomping, uitbuiting en vernedering treden op als de arbeid een despotisch en totalitair karakter krijgt.
Weil schrijft in haar laatste geschriften dat we in toenemende mate afgestompt en verblind raken door de hoogmoed van het technowetenschappelijk vermogen. We vergeten de goddelijke orde van het universum en blijven onwetend voor het feit dat arbeid, kunst en wetenschap slechts verschillende manieren zijn om met die goddelijke orde in contact te komen.
Abonneer of vraag een proefnummer op www.tertio.be
