Peter Knoope verklaart de haat tegen het Westen

Voor religieus gemotiveerd geweld zoekt Peter Knoope (Clingendael) wars van elke vergoelijking de dieperliggende gronden. In Het Westen onder vuur duidt hij de haat – en jihad – zowel ideologisch, historisch als sociologisch. “Onvrede over onze westerse moderniteit, een onverwerkt koloniaal verleden en stuitend onrecht zetten de tijdbom op scherp.”

 “‘Onmensen’, ‘demonen’. De vernietigende termen waarmee velen onder ons extremisten brandmerken, schijnen begrijpelijk. Burgers en hun politieke vertegenwoordigers achten wandaden in de VS, Frankrijk, België, Irak, Nigeria of Pakistan terecht barbaars”, vertelt Peter Knoope. Desalniettemin daagt de senior visiting fellow aan het vermaarde Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael zijn lezers uit zich mentaal te verplaatsen in die daders. “Kwestie van hun desillusie door uitsluiting en overige grieven te vatten”, klinkt het. “Anders blijft buiten beeld hoe terreur geregeld de buitenparlementaire expressie van politieke onvrede vormt. In die zin is extremistisch geweld het ultieme dovemansgesprek, op een extreem hoge toon.”

Volstaat voortschrijdende democratisering dan niet om frustraties te kanaliseren, dankzij verkiezingen of verkozen assemblees? De auteur schudt het hoofd. “Democratie an sich vind ik uiteraard prima. Wel is dat model onterecht opgevat als een soort Ikea-pakket, dat overal te ontplooien valt volgens eenzelfde handleiding. Met name schrijver David Van Reybrouck staat sceptisch tegenover die eurocentrische opvatting. Een politiek systeem werkt volgens hem slechts op voorwaarde dat het voldoende aansluit op lokale tradities. Daarnaast is het concept ‘democratisering’ in tal van regio’s beschadigd door de weinig opbeurende achterliggende realiteit. Zodra politici in pakweg West-Afrika genoeg stemmen verzamelen – of welja ‘kopen’ – focussen zij vooral op hun eigenbelang, met alle zelfverrijking en misbruiken van dien. In deze context heeft de Ierse ambassadeur in Den Haag me ooit toevertrouwd hoe de politieagent voor modale burgers het gezicht van een overheid vormt. Jammer genoeg is die diender in staten waar sociale onrust heerst vooral de corrupte vertegenwoordiger van een dito overheid.”