Koppels die aan kinderen beginnen te denken, maken doorgaans de overweging of hun relatie en financiële situatie voldoende stabiel zijn om de stap naar het ouderschap te zetten. Dat steeds meer jonge mensen zich afvragen of het met het huidige toekomstbeeld van de wereld überhaupt verantwoord is een kind op de wereld te zetten, is zorgwekkend. Het gecumuleerde effect van onder meer de coronapandemie, de oorlog in Oekraïne en de klimaatproblematiek tast het vertrouwen in de toekomst diep aan.
Mythe
Vooral de klimaatverandering, die aan de menselijke controle ontsnapt, boezemt angst voor de toekomst in, en terecht. In februari waarschuwde het International Panel on Climate Change (IPCC) er al voor dat de klimaatverandering ons menselijke aanpassingsvermogen in snelheid pakt. Een week geleden werd tijdens de COP27 in het Egyptische Sharm-el-Sheik een nieuw gezaghebbend klimaatrapport gepresenteerd dat in tien cruciale inzichten nog maar eens de urgentie van de klimaatproblematiek aan de orde stelt. Dat de mens eindeloos in staat zou zijn zich aan te passen aan de veranderende klimaatomstandigheden, wordt er droog afgedaan als een mythe. Tegen extreme hittegolven en een stijgend waterpeil dat kustgebieden en eilanden bedreigt, delft de mens uiteindelijk het onderspit, en de meest kwetsbaren het eerst.
Hemel en hel
Het rapport wijst bovendien op de vicieuze cirkels die ontstaan wanneer de klimaatverandering interageert met andere risicofactoren, zoals sociopolitieke instabiliteit en pandemieën. De complexiteit van de systemen waarin de mensheid vandaag op deze aardbol leeft, gaat gepaard met grote onzekerheid over wat in de toekomst politiek, economisch en technisch haalbaar en werkzaam is. Was EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen daar voldoende realistisch in toen ze in haar toespraak op de COP27 waarschuwde dat we “niet de snelweg naar de hel mogen nemen”, maar dat het “onze verantwoordelijkheid” is met verregaand klimaatacties “het zuivere
ticket naar de hemel te verdienen”?
Inschattingen dat de huidige toestand ‘alarmerend’ en zelfs ‘catastrofaal’ is, kunnen helaas allang niet meer worden weggezet als ergerlijke grootspraak. Het is werkelijk alle hens aan dek om het roer drastisch om te gooien en de schade zoveel als mogelijk te beperken. Die urgentie spreekt uit elke paragraaf van het vermelde rapport 10 Essential Climate Science Insights. Amerikaans president Joe Biden bevestigde in zijn toespraak op de COP27 dat de aanpak van de klimaatkwestie “alles van ons zal vragen”. Dezelfde boodschap liet Vaticaans staatssecretaris kardinaal Pietro Parolin klinken, toen hij opmerkte dat de klimaatverandering niet op ons kan wachten.
Gelijkwaardigheid van elke mens
Voor het eerst vond er in de aanloop naar de COP een R20 plaats – afkorting voor G20 Religion Forum –, een platform dat de krachten van alle mogelijke religieuze tradities in de G20-landen en daarbuiten bundelt in de strijd tegen de klimaatverandering. De R20, die op 2 en 3 november plaatsvond in Bali, focuste op de overeenstemming in alle religieuze tradities over de fundamentele gelijkwaardigheid van elke mens. Vanuit die gemeenschappelijke waarde willen de religies naar voren treden als een bron van oplossingen – en niet van problemen. Dat beogen ze onder meer door de sociale, politieke en economische machtscentra in deze wereld te herinneren aan die cruciale morele en spirituele waarde en door te verhinderen dat identiteit wordt ingezet als politiek wapen. De R20 herinnert ook aan de wijsheid van de spirituele ecologie die tot het hart van de religieuze tradities behoort. In het zoeken naar een antwoord op de vraag hoe we in deze wereld de voorwaarden kunnen scheppen voor een goed bestaan voor iedere mens, vormt die spirituele insteek een belangrijke aanvulling op de wetenschappelijke, politieke en economische benaderingen van de klimaatkwestie.
Niet alleen woorden
De slotdagen van de COP27 komen er nu aan. Er zijn – letterlijk – zeer dure beloftes gedaan. Als die niet nagekomen worden, zullen de komende generaties daar een waanzinnige prijs voor betalen. Durft u de jonge mensen van vandaag – al dan niet met een kinderwens – gerust te stellen dat het niet bij woorden zal blijven? III
