In oktober 2020 was het 20 jaar geleden dat in Servië president Slobodan Milošević ten val werd gebracht. Het was het startpunt voor een democratische en pro-Europese omwenteling van onderuit. Intussen domineert de rechts-populistische Servische Progressieve Partij (SNS) van president Aleksandar Vučić het politieke leven.
Critici maken evenwel steeds meer gewag van een terugkeer naar een autoritair bestuur in Servië. Het politieke systeem wordt bestempeld als een “stabilitocratie”, schrijft Pieter Troch in Tertio 1.118-1.119 van 14 juli. Dat is een fenomeen dat zich ook voordoet in andere landen van de westelijke Balkan, waar één schot in 1914 de Eerste Wereldoorlog ontketende.
Politici met een pro-Europese hervormingsagenda worden gezien als betrouwbare partners binnen de Euro-Atlantische constellaties. Intussen wordt er een oogje dichtgeknepen voor signalen van binnenlandse machtsconcentratie.
Vučić stelt zich voor als een leider die bereid is het woelige verleden achter zich te laten om stabiliteit op de Balkan te garanderen, bijvoorbeeld door gespreken aan te gaan met Kosovo over een normalisering van de relaties. Kosovo, waar een meerderheid van de bevolking bestaat uit etnische Albanezen, riep in 2008 eenzijdig de onafhankelijkheid uit. Het orthodoxe Servië erkent die onafhankelijkheid niet en wordt daarin gesteund door Rusland en China.
De EU is verdeeld maar de erkenning van de Kosovaarse onafhankelijkheid is geen expliciete voorwaarde voor de Servische toetreding tot de EU. De Kosovo-kwestie blijft een bijna onuitputtelijk vat om crisissituaties te creëren die president Vučić vervolgens de kans biedt op te treden als betrouwbare crisismanager.
