Na 4 decennia onder het autocratische bewind van de Chinese nationalistische partij, de Kuomintang (KMT) te hebben vertoefd, maakte Taiwan eind 1980 een democratiseringsgolf door. De draconische krijgswet werd opgeheven, media werden geliberaliseerd en oppositiestemmen getolereerd. Toch kon de normatieve meerwaarde van die ontwikkeling de buitenwereld onvoldoende charmeren. Vandaag komt daar verandering in. Taiwan plaatst zich in toenemende mate op de Europese kaart als lichtbaken voor democratische waarden.
De omineuze schaduw en gevreesde instabiliteit in de Oost-Aziatische regio met gevolgen voor de wereldvrede en bevoorradingsketens, loert altijd om de hoek. De wereld lijkt Taiwan echter te hebben herontdekt als laboratorium voor democratiseringsprocessen die verlopen via vredevolle regeringswissels en optimale staat-burgerrelaties. In een recent rapport van Reporters sans Frontières, die landen rangschikt op burgervrijheden, staat Taiwan op de tweede plaats in Azië voor persvrijheid. Ook de Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Freedom House gaf Taiwan als liberale democratie dit jaar de hoogste score ooit. De uitnodiging van een afvaardiging van de Taiwanese regering op de Summit for Democracy in december 2021, georganiseerd door Amerikaans president Joe Biden, zette dan ook kwaad bloed bij de Chinese leiders. Een Taiwanese goed functionerende liberale democratie, op Westerse leest geschoeid, ondermijnt het Chinese argument dat zo’n bestuursvorm ontoepasbaar is in een Chinese culturele context. Taiwan bewijst het tegendeel.
Halfgeleiders
De hernieuwde aandacht vanuit het Westen richt zich tevens op de intrinsieke troeven van Taiwan, en die zijn legio. Zo is Taiwan wereldwijd marktleider in de vervaardiging van halfgeleiders dankzij topbedrijven als Taiwan Semiconductor Manufacturing Corporation (TSMC). De groeiende Europese aandacht volgt het voorbeeld dat al eerder werd gegeven door de VS, die hun banden met Taiwan de voorbije jaren zijn gaan aanscherpen. De meest recente uiting hiervan is het bezoek aan Taiwan van Nancy Pelosi, derde VS-politica in rang en parlementaire spreekbuis. Dat bezoek moet worden gezien als tegenreactie op de sluipende verandering in status quo van de China-Taiwanrelaties die president Xi Jinping sinds zijn aantreden heeft ingezet. Nochtans beweert China, net als Rusland, het omgekeerde, namelijk dat de grote provocateur het Westen is. Hoe de wereldpers met dat bezoek omgaat is van cruciaal belang, als de journalisten niet (onopzettelijk) de waterdragers van China willen zijn.
Liberaal bastion
Vast staat dat de Taiwanese bevolking, nu meer dan ooit, resoluut kiest voor het behoud van een representatief democratisch systeem en via referenda zal blijven experimenteren met directe democratie. Als doelwit in de eerste linie, met de hete autoritaire adem van China in de nek en met de voortijdige uitholling van de “one country, two systems”-formule in Hong Kong, zijn de Taiwanese burgers net als de Oekraïners strijdbaarder dan ooit. De leiders willen hun eiland uitrollen als een liberaal bastion om zo de morele orde van een democratisch internationaal systeem te valideren. Ook willen ze hun globaal sociaal kapitaal tentoonspreiden via hun positieve aanpak van de pandemie, de maskerdiplomatie en de “Taiwan can help”-campagne. Van de Taiwanese democratische bestuurstroeven en van de ervaring die Taiwan heeft opgedaan met dictatoriale mechanismen, kan de internationale gemeenschap leren hoe de Chinese leiders, hun diplomatieke corps en regeringswoordvoerders de regionale en globale narratieven naar hun hand pogen te zetten. Ook kunnen andere landen leren over het belang van een collectieve defensie tegen onverholen en subtielere vormen van autoritaire inmenging.
Klik hier om verder te lezen. Nog geen abonnee? Vraag een gratis proefnummer aan of neem een abonnement.
