27 mei 2019. Daags na de verkiezingen likken sommigen hun wonden, anderen triomferen. Cultuurwetenschapper Ico Maly schreef enkele maanden geleden zijn Hedendaagse antiverlichting, een poging om het verwrongen verlichtingsdiscours van bepaalde politieke tenoren te ontmaskeren als antiverlichting. Maar zo’n boek stuurt de stembusgang niet.
Het is al decennia bon ton de Verlichting te herwaarderen als onmiskenbare pijler van de Westerse identiteit. Met die identitaire en nationalistische recuperatie van de Verlichting koesteren we evenwel een versie die mijlenver afstaat van het gevecht voor vrijheid, gelijkheid, democratie en universele mensenrechten van de radicale verlichtingsdenkers uit de 18de eeuw, beweert Ico Maly. Hij wil de Verlichting in ere herstellen binnen de hedendaagse historische realiteit. Want wat radicaal-rechts maar intussen ook de mainstreampartijen als Verlichting propageren, is zonder meer antiverlichting, poneert hij.
“Het culturele denken rukt op in de politiek omdat er geen politiek project meer is, analyseert Maly. “Het antwoord van extreemrechts op de afbouw van de welvaartstaat en de snel groeiende superdiversiteit is cultureel: niet het economische systeem aanpakken, maar een sterke natie opbouwen en diversiteit buitenhouden. Maar ook een onafhankelijk Vlaanderen blijft de speelbal van een neoliberaal systeem. Vlaams Belang verwijt Europa dat het Oost-Europeanen aan lage lonen hier laat werken. Dat probleem zit inderdaad op het Europese niveau, maar wel omdat Europa de sociale zekerheid niet gelijktrekt en daarmee concurrentie creëert. De oplossing is niet Vlaanderen onafhankelijk maken, maar de sociale zekerheid opschalen. Rechts houdt dat tegen. Zij werken hun frustratie uit op migratie en richten hun aandacht op een grote natie en cultuur gedragen door een andere politieke klasse. Terwijl de antwoorden op de sociale en ecologische crisis op hogere schalen zitten. De staat is een belangrijk politiek instrument, maar zodra ze ten dienste staat van één culturele definiëring, loopt het fout. In de Verlichting behoorde iedereen op het grondgebied tot de natie. De natie als culturele eenheid ontstond pas vanaf 1870 en is verbonden met de opmars van de antiverlichting.”
Lees het volledige interview in Tertio van deze week.
