Roger Boonen verzorgt al jaren een opleiding rond vredeseducatie en schreef meerdere publicaties over het thema, waaronder recentelijk Burgerschap en vrede in onzekere tijden. In een tijd van voortdurende crisis biedt hij tegengewicht tegen maatschappelijke verruwing: "De cyclus van klein geweld moet doorbroken worden."
In Antwerpen coördineert Roger Boonen samen met een stuurgroep de opleiding Vorming, vrede en burgerschap. Boonen schreef regelmatig publicaties rond onderwijs en was hoofdredacteur bij het tijdschrift School- en klaspraktijk. “Vrede is een specialisatie van de laatste jaren” vertelt de onderwijskundige. “Dat is begonnen met de thematiek interculturaliteit in het boek Irina, Jos, Ali en Mies. Dat thema heb ik opengetrokken naar burgerschaps- en vredeseducatie.” Zijn jongste boek Burgerschap en vrede in onzekere tijden gaat verder op dat elan, maar neemt daarnaast de uitdagingen van onze tijd zoals de coronapandemie en de klimaattransitie in ogenschouw.
Burgerschap en religie
Wat valt er dan onder burgerschap? “Burgerschap verwijst naar hoe burgers vorm geven aan hun relatie met de overheid en andersom, naar hoe die overheid haar burgers wil behandelen”, stelt Boonen. Hij baseert zich daarvoor op de visie van Marc Elchardus die 5 instellingen van burgerschap onderscheidt: de democratie, de rechtsstaat, de verzorgingsstaat, de seculiere samenleving en wetenschap als grondslag van kennis. Die factor van secularisering hoeft religie evenwel niet volledig uit te sluiten van goed burgerschap.
Op de keper beschouwd is secularisering een pleidooi voor vrijheid, voor het vrijkomen van religie. Roger Boonen
Boonen vervolgt: Maar kardinaal Jozef de Kesel zegt dan – en daar sluit ik me volledig bij aan – je kan vrijkomen, maar wat ga je met die vrijheid doen? Dan zit je op het niveau van de levensbeschouwing. Als christen kan je ook in vrijheid je taak in de maatschappij opnemen. Dan is je burgerschap ethisch-religieus gekleurd.”
Er kan zelfs bijbels goed ingespeeld worden op de secularisering verstaan als een scheiding van kerk en staat, geeft hij aan. “Ik denk aan het citaat: ‘Geef aan de keizer wat de keizer toekomt en geef aan God wat God toekomt’. Vanuit een innerlijke dynamiek is het hedendaags christendom in staat om betekenis te geven aan die scheiding van kerk en staat. Met andere woorden, wees een goede burger en een goede gelovige. De twee sluiten elkaar niet uit.”
Vrede
Naast burgerschap is de tweede focus van de didacticus vrede. “Beide vormen van educatie draaien onder meer rond conflicthantering. De benadering daarvan verschilt evenwel. Vredeseducatie zoekt een vreedzame oplossing voor conflicten, zonder geweld. Burgerschapseducatie gaat niet zo ver, het zoekt een constructieve oplossing voor conflict.”
Vrede is volgens de pedagoog meer dan de afwezigheid van oorlog. “Ik benader dat graag vanuit de notie van innerlijke vrede. Dat doet me denken aan de uitspraak van de Braziliaanse bisschop uit Recife Hélder Câmara (1909-1999): ‘Wil je de wereld veranderen, begin bij jezelf’. Een mens heeft in zich twee soorten energie: een positieve en een negatieve. De positieve moet je ontwikkelen, de negatieve moet je bedwingen. Je kan vrede nooit afdwingen, maar je kan er wel toe oproepen.
Rechtvaardigheid kan je afdwingen, vrede niet. Het is een geschenk dat je wordt gegeven. Roger Boonen
En hij besluit: "Vrede is een relationeel begrip, net als geweld. Maar je kan in overdrachtelijke zin wel zeggen dat je in oorlog of vrede met jezelf staat."
Abonneer of vraag een proefnummer van Tertio.