Woke doet de gemoederen oplaaien. Is het een nobele strijd voor sociale rechtvaardigheid of het genadeloos cancelen van bepaalde groepen? Cultuursocioloog en witte man Walter Weyns (1958) schreef er het boek Wie, Wat, Woke over. Tertio voelde hem in nr. 1.153 van 16/03/’22 aan de tand om naast zijn genuanceerde ideeënconstructie, ook zijn eigen standpunt te laten horen. Dat is niet zwart-wit en overstijgt de tweetlengte ruimschoots.
Kort gezegd is een woke persoon “iemand die strijd voor sociale rechtvaardigheid”, schrijft Walter Weyns. Die rechtvaardigheid krijgt evenwel een andere invulling dan in de toespraak van Martin Luther King die droomt van een wereld zonder onderscheid tussen witten en zwarten. De wortels van het woke denken liggen in de Black Panter en Black Power beweging, die Luthers droom maar naïef vonden en geweld niet schuwden. Liberale theorie die stelt dat het individu maar goed genoeg zijn best moet doen, wordt verworpen. Dat is onvoldoende in een wereld die volgens woke personen inherent racistisch en seksistisch is. “De woke cultuur verwerpt de abstracte sociale rechtvaardigheid bedacht door witte mannen die in naam van de mensheid menen te spreken.”
Op tweetlengte
Ondanks de stelligheid van de woke beweging, merkte de cultuursocioloog tijdens het onderzoek voor zijn boek dat hij met veel van de theorieën waarop ze zich beroept, vertrouwd is. “Ze verwijzen naar de postmoderne theorie, gendertheorie, de kritische theorie,… Ik heb gedoctoreerd over Jurgen Habermas, dus die theorieën ken ik van zeer dichtbij.” Het debat wordt evenwel niet gevoerd in de aula’s of seminarielokalen, maar via Twitter, op tweetlengte. “Het verschil is dat ze worden vereenvoudigd, strategisch worden ingezet en een amalgaam zijn van verschillende bronnen. Er wordt één cake van gebakken. Het inzetten van bliksemsnelle sociale media, is nieuw. #MeToo en de moord op George Floyd waren onmiddellijk wereldwijde fenomenen. Intellectueel gezien is het oude wijn in nieuwe zakken. Maar die nieuwe zakken schenken goed.”
Generatieconflict
Ten dele ziet de cultuursocioloog het woke debat als een generatieconflict. Het is niet toevallig dat tieners en twintigers tegen hiërarchie en binaire categorieën protesteren en dat de oudere generatie daar ongemakkelijk op reageert. “Thema’s als genderproblematiek, genderfluïditeit, transgenderidentiteit, zijn aantrekkelijk voor jongeren die zoekend zijn.” Bij de oudere generatie stoot dat onvermijdelijk op onbegrip. Wanneer je als kind woorden leert en 40 jaar later hoort dat je die niet meer mag gebruiken, dan voel je je terug een kind dat wordt berispt.”
Ironie
Wie, Wat, Woke geeft een cultuursociologische analyse van de oorsprong van het woke denken en de belangrijkste begrippen erin. Weyns houdt het meestal bij een beschrijving van het woke fenomeen. Soms schemert evenwel een licht ironische toon door. “Zeg maar een zware dosis ironie”, vult hij lachend aan. “Maar ironie is niet zo simpel als het op het eerste zicht lijkt. Voormalige radiomaker Jean-Pierre Rondas was een van de eersten die er iets over schreef. Hij voert een strijd tegen de woke beweging en hij vond in mijn boek munitie voor zijn boodschap. Hij zei: ‘ofwel spreekt de auteur als een woke persoon en dan is hij ironisch, ofwel spreekt hij zelf en dan is hij kritisch’. Maar dat klopt maar half. Ik ben ook mezelf als ik ironisch ben. Ironie wil niet zeggen dat je alleen de ander een hak wil zetten.”
Verder lezen? Vraag een gratis proefnummer aan of neem een abonnement
