Wie is Jacopo da Pontormo?
Jacopo da Pontormo was een Florentijns kunstschilder uit de 16e eeuw. De jonge Jacopo ging in de leer bij onder andere Mariotto Albertinelli, Andrea del Sarto en vermoedelijk ook Leonardo da Vinci. Met de jaren zou hij uitgroeien tot, zoals het in zijn eigen tijd gezien werd, een van de belangrijkste schilders van Florence. Meer informatie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Jacopo_da_Pontormo
Meer informatie bij het schilderij:
De verhalen over Jezus van Nazareth in de vier evangeliën zitten vol wonderen. Het kerstverhaal is daarop geen uitzondering: het leven van Christus begint al direct met een wonder: de jonge maagd Maria wordt zwanger maar blijft maagd. Haar bejaarde tante Elisabeth beleeft hetzelfde: twee onmogelijke geboortes markeren het begin van het christendom. Onze jaartelling is erop gebaseerd. Als beide vrouwen elkaar na het wonder ontmoeten, zijn ze uitzinnig van vreugde. Het is het thema van de ‘visitatie’, dat in de renaissance immens populair was onder kunstenaars.
Ook Jacopo da Pontormo heeft zich in 1528 laten inspireren door dit verhaal. Het onlangs gerestaureerde doek, dat te vinden is in een kerk in Carmignano in Toscane brengt de opwinding over het wonder tot leven door de vrouwen te laten dansen terwijl de wind hun fantastisch gekleurde gewaden laat wapperen. Dit schilderij is één en al dynamiek. Daarmee breekt hij met het realisme van de renaissance en haar ideaal van perfecte proporties en harmonie. Tien jaar eerder maakte Pontormo ook een Visitatio, nog helemaal volgens de regels van het realisme. Maar in 1528 moet het Bijbelse verhaal in zijn magie verbeeld worden en ons door elkaar schudden. Dat is aan het begin van de zestiende eeuw de nieuwe ‘maniera’ van schilderen: het maniërisme richt zich op een wereld waarin het reële en het gewone, menselijke leven plaats moet maken voor het onwaarschijnlijke.
Bron: https://www.helikon-utrecht.nl/lezingen/pontormo_visitatio_en_het_manierisme
Videowerk ‘The Greeting’
Het werk ‘Visitatie’ van Jacopo da Pontormo zal in 1995 de videokunstenaar Bill Viola inspireren voor zijn videowerk The Greeting. Het bijbels verhaal krijgt in het werk van Viola een hedendaagse vertaling en ligt aan de basis van een nieuw verhaal. Viola wil doordringen tot de emotie van het schilderij. Bij het begin van de video zijn twee vrouwen, met kleurrijke jurken, met elkaar in gesprek in een stedelijk decor. Een derde vrouw voegt zich even later bij hen. Eén van beide vrouwen kent de derde vrouw, is verheugd haar te kunnen begroeten en stelt haar aan de andere gesprekspartner voor. Samen zetten ze het gesprek verder. Een lichte wind zwelt aan en bolt, zoals in het werk van da Pontormo, de gewaden op. Bill Viola inspireert zich wel vaker op schilderijen van oude meesters om ze in zijn video’s tot een nieuwe kijkervaring te omvormen.
https://youtu.be/Dg0IyGUVXaQ (De videoclip is om wille van auteursrechtelijke redenen beperkt tot een fragment van 30 seconden in klein formaat. )
Bron: https://www.kunstontmoetingen.com/rosemueller-giotto-delarobia-viola
Het feest van Maria - tenhemelopneming
Op 15 augustus viert de Kerk dat Maria in de hemel opgenomen werd. Toch stierf ze als een gewoon mens. De moeder van Jezus is herkenbaar en troostvol. De Bijbel vertelt ons niet erg veel over Maria. We lezen in het evangelie volgens Lucas dat ze nog niet getrouwd is met Jozef wanneer de engel Gabriël haar opzoekt en zegt dat ze een kind zal krijgen door de Heilige Geest. Dat kind moet ze Jezus noemen. Hij zal koning worden tot in eeuwigheid. Maria antwoordt eenvoudig: Ik ben de dienares van de Heer. Laat met mij gebeuren wat u gezegd hebt. Maria zou Jezus haar hele leven volgen en op die manier letterlijk en figuurlijk plaats in zichzelf maken voor God. Als Maria bij haar nicht Elisabeth komt, die op dat moment zwanger is van de latere Johannes de Doper, jubelt ze van blijdschap. Het Magnificat, een prachtig loflied schetst een strijdbare vrouw: Met heel mijn hart roem ik de Heer. Machtigen stoot Hij van hun troon, maar geringen verheft Hij.
De plaats van Maria in het katholicisme
Meteen krijgen we twee karaktertrekken van Maria te zien, die door de eeuwen heen in de theologie en de kunst verder uitgewerkt werden en soms met elkaar in conflict raakten. Zo groeide er een tendens om Maria te vergoddelijken. Ze werd zo vroom voorgesteld dat alle menselijkheid uit haar verdween. Zo heeft het Mariabeeld van Banneux geen borsten, wat het voeden van een kind toch wel bemoeilijkt. Op sommige afbeeldingen zit Maria op een troon naast Christus, bijna een vrouwelijke God. Het Tweede Vaticaans Concilie wijdde daarom een belangrijk hoofdstuk aan de mariologie. Het concilie waarschuwde voor valse overdrijving en sentimentaliteit in de Mariaverering. Zij verwijst altijd naar Jezus. Via Maria aanbidden we God. Maria is helemaal mens en daardoor heel herkenbaar en troostvol voor ons. Door alle vreugde en verdriet heen die ze als mens beleefde, koos ze altijd weer voor Jezus. Zo is ze een voorbeeld voor gelovigen. Het laatste wat de evangelist Lucas (deze keer in de Handelingen van de apostelen) over Maria schrijft, is dat ze na de dood en verrijzenis van Jezus samen met de leerlingen eensgezind in het gebed bleef. De Kerk neemt aan dat Maria gestorven is zoals alle andere mensen, wat niet wegneemt dat God haar met geest en lichaam bij zich heeft opgenomen. Het verschil met ons, gewone stervelingen, is dan dat ze niet het verval van de dood kende.
In de volksmond spreken we nog over Maria Hemelvaart, wat eigenlijk niet klopt.
Het dogma van de Tenhemelopneming
Maria Tenhemelopneming werd eind 6de eeuw door keizer Mauritius in Byzantium ingevoerd. Later nam de heilige paus Sergius I (687-701) het feest over. Dat heette toen nog Dormitio Mariae oftewel de ontslaping van Maria.
Pas in 1950 werd de tenhemelopneming onder paus Pius XII ook een dogma (leerstelling) in de Kerk. Het conciliedocument Lumen Gentium verwoordt dit dogma als volgt: Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood. (Lumen Gentium 59)
De evangelielezing bij de Tenhemelopneming van Maria is het hierboven geciteerde loflied van Maria in het evangelie volgens Lucas in hoofdstuk 1, verzen 39 tot 56.
Zoals vaak wordt in de prefatie van de eucharistie (het inleidend gebed bij de tafeldienst) de inhoud van het gevierde feest kernachtig samengevat. De voltooiing van Maria’s leven is voor de gelovigen een reden om te hopen: Want op deze dag is de Maagd, de Moeder van God, ten hemel opgenomen. Zij is het begin, het beeld van de Kerk der voleinding. Zij houdt de hoop in ons levend en is een troost voor het volk onderweg. Terecht hebt Gij haar het bederf van de dood niet laten zien omdat zij op wonderbare wijze de Moeder is geworden van uw Zoon, de gever van alle leven.
Bron: https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/artikel/tenhemelopneming-van-maria-hoe-zat-dat-ook-alweer
Meer weten:
Ga terug naar de hoofdpagina van dit beeld.
